هر امت و جامعه‏ای به سوی " كتاب " و نوشته خودش برای رسيدگی‏
خوانده می‏شود .
پس معلوم می‏شود نه تنها افراد هر كدام كتاب و نوشته و دفتری مخصوص‏
به خود دارند ، جامعه‏ها نيز از آن جهت كه در شمار موجودات زنده و شاعر
و مكلف و قابل تخاطب هستند و اراده و اختيار دارند ، نامه عمل دارند ،
و به سوی نامه عمل خود خوانده می‏شوند .
در سوره انعام آيه 108 می‏فرمايد :
« زينا لكل امة عملهم ».
عمل هر امتی را برای خود آنها زيبا قرار داديم .
اين آيه دلالت می‏كند كه يك امت شعور واحد ، معيارهای خاص ، طرز تفكر
خاص پيدا می‏كند ، و فهم و شعور و ادراك هر امتی مخصوص خود آن است .
هر امتی با معيارهای خاصی قضاوت می‏كند ( لااقل در مسائل مربوط به‏
ادراكات عملی ) . هر امتی ذوق و ذائقه ادراكی خاص دارد ، بسا كارها كه‏
در ديده امتی زيبا و در ديده امتی ديگر نازيباست . جو اجتماعی امت است‏
كه ذائقه ادراكی افراد خود را اينچنين می‏سازد .
در سوره غافر آيه 5 می‏فرمايد :
« و همت كل امة برسولهم لياخذوه و جادلوا بالباطل ليدحضوا به الحق‏
فأخذتهم فكيف كان عقاب ».
و هر امتی آهنگ پيامبر خويش كردند كه او را بگيرند و به باطل با او
جدل كردند تا حق را به اين وسيله بشكنند . و چون چنين كردند من آنها را
گرفتم . پس چگونه بود عقاب من ؟

31