در قرآن كريم ، بويژه ضمن بيان قصص و حكايات ، به اين مطلب توجه شده‏
است . اكنون ببينيم قرآن به اصطلاح زيربنايی نظر می‏دهد يا روبنايی ؟ به‏
تعبير صحيح‏تر : قرآن چه چيزهايی را اساس و زيربنا می‏داند و چه چيزهايی‏
را روبنا ؟ آيا توجهش به عنوان عامل اساسی به مسائل مادی و اقتصادی است‏
و يا به مسائل اعتقادی و اخلاقی و يا به همه با هم بدون آنكه اولويتی قائل‏
گردد ؟
در قرآن مجموعا به چهار عامل مؤثر در اعتلاها و انحطاط ها برمی‏خوريم .
به اختصار اشاره می‏كنيم و می‏گذريم :
الف . عدالت و بی‏عدالتی : قرآن اين مطلب را در آيات بسياری منعكس‏
كرده است ، از آن جمله است چهارمين آيه از سوره قصص كه به مناسبت "
آيه استضعاف " در پيش نقل و ترجمه شد :
« ان فرعون علا فی الارض و جعل أهلها شيعا يستضعف طائفة منهم يذبح‏
أبنائهم و يستحيی نسائهم انه كان من المفسدين ».
در اين آيه كريمه پس از آنكه از برتری جويی فرعون كه ادعای ربوبيت‏
اعلی داشت و ديگران را به منزله بندگان خود می‏دانست ، و از تفرقه‏افكنی‏
ميان مردم كه به عناوين گوناگون ميان آنها تبعيض قائل می‏شد و آنها را در
برابر يكديگر قرار می‏داد ، و از ذليل ساختن گروه خاصی از مردم كشور خود و
كشتن پسران آنها و نگهداشتن زنانشان ( به منظور خدمت فرعون و فرعونيان )
ياد می‏كند ، او را به عنوان يكی از تباهگران نام می‏برد . بديهی است كه‏
جمله " « انه كان من المفسدين »" اشاره است به اينكه اين گونه مظالم‏
اجتماعی ، جامعه را از بيخ و بن برمی‏كند .

235