به " مبانی پنجگانه " و " نتايج ششگانه " ماترياليسم تاريخی كه شرحداده شد كافی است برای افراد آشنا با منطق اسلام كه بدانند منطق اسلام وماترياليسم تاريخی در دو قطب مخالف يكديگر قرار دارند . نظر به اينكه اين طرز تفكر درباره جامعه و تاريخ ، بويژه اگر رنگدروغين اسلامی هم به آن زده شود و مهر اعتبار اسلامی هم به آن بخورد ، خطربسيار عظيمی است برای فرهنگ و معارف و انديشه اسلامی ، لازم میدانيممسائلی كه اين توهم را پديد آورده و يا ممكن است منشأ اين توهم بشود كهاسلام زيربنای جامعه را اقتصاد میداند و - هويت تاريخ را مادی میشمارد ،طرح و بررسی كنيم . اين نكته را هم يادآور میشويم كه آنچه ما در اينجا از اين گونه مسائلطرح میكنيم بسی گستردهتر است از آنچه خود آنها طرح كردهاند . آنان دوسه آيه و دو سه جمله از احاديث را مستمسك قرار دادهاند ولی ما مسائلیرا هم كه آنها طرح نكردهاند و ممكن است آن مسائل مورد استشهاد قرار گيردطرح میكنيم تا بحث جامع و كاملی در اين زمينه به عمل آورده باشيم . [ بيان طرفداران نظريه ماديت تاريخ از نظر اسلام ] . 1 قرآن مفاهيم اجتماعی بسياری طرح كرده است . در بحثهای جامعه ،حدود پنجاه لغت از لغات اجتماعی قرآن را برشمرديم . با مطالعه آياتاجتماعی قرآن كه اين لغات در آنها به كار گرفته شده نوعی حالت دو قطبیاز نظر قرآن در جامعهها مشاهده میشود . قرآن از طرفی نوعی حالت دو قطبیدر جامعه براساس مادی ، يعنی براساس برخورداريها و محروميتهای مادی ،طرح میكند كه يك قطب را با عناوين " ملا " ( چشمگيرها و با جلال و |
