" ك . شمولر " عليه ماركسيسم اعلام داشته است : " مسلما وضع مادی و اقتصادی شرط لازم تظاهرات بسيار عالی فرهنگ است، لكن به همان اندازه نيز مسلم است كه زندگی معنوی و اخلاقی دارای رشدمستقلی است . " ( 1 ) اگر يك نقص كه در بيان اگوست كنت فرانسوی هست كه بشر و انسانيترا در " ذهن " كه بخشی از استعدادهای انسانی انسان است و نيمی ازمعنويت بشر است - خلاصه میكند رفع كنيم ، نظريه اگوست كنت در موردتكامل اجتماعی از نظريه ماركس بسی ارزشمندتر است . اگوست كنت مدعیاست : " نمودهای اجتماعی تابع جبر علمی دقيقی هستند كه به صورت تحولاجتناب ناپذير جوامع بشری تحت فرمان ترقيات ذهن بشر نمودار میگردد "( 2 ) . 6 ماترياليسم تاريخی خود را نقض میكند بنابر ماترياليسم تاريخی هر فكر ، هر انديشه ، هر نظريه فلسفی و ياعلمی ، هر سيستم اخلاقی به حكم اينكه تجلی شرايط مادی و اقتصادی خاصی استو وابسته به شرايط عينی خاص خويش است ، نمیتواند اعتبار و ارزش مطلقداشته باشد ، بلكه تعلق دارد به زمان خاص خودش و با گذشت آن زمان وتغيير شرايط مادیپاورقی : . 1 تجديد نظرطلبی . . . ، ص . 239 . 2 مراحل اساسی انديشه در جامعه شناسی ، ص . 102 |
