متشابه را با كمك آيات محكمه می‏شود پياده كرد . اگر آيه‏ای از قرآن را
چند گونه بشود پياده كرد ، ما حق نداريم آنرا پياده كنيم مگر اينكه رجوع‏
كنيم به ساير آيات قرآن كه با توجه به آنها خواهيم دانست كه چگونه بايد
آنرا پياده كرد . معنی آيه متشابه اين نيست كه مجمل است يا لغتی در آن‏
است كه معنايش را نمی‏دانيم بلكه آيه متشابه يعنی آيه‏ای كه می‏شود آنرا
به چند گونه شبيه يكديگر توجيه كرد .
مثلا در قرآن آياتی است راجع به مشيت مطلقه الهی كه همه چيز به مشيت‏
الهی است . استثنا نمی‏كند . از جمله اين آيه است كه به همين معنا
متشابه است : « قل اللهم مالك الملك تؤتی الملك من تشاء و تنزع‏
الملك ممن تشاء و تعز من تشاء و تذل من تشاء بيدك الخير انك علی كل‏
شی‏ء قدير »( 1 ) ديگر تأكيدی از اين بالاتر نمی‏شود : مالك اساسی همه‏
ملكها و قدرتها تو هستی و به هر كه ملك بدهی تو می‏دهی و از هر كه منتزع‏
بكنی تو می‏كنی و به هر كه عزت بدهی تو می‏دهی ، از هر كه عزت بگيری و
ذلت بدهی تو می‏دهی ، خير منحصرا در دست توست و تو بر همه چيز توانا
هستی . اين آيه از اين نظر متشابه است كه آنرا چند گونه می‏شود پياده كرد
. همين قدر می‏گويد كه همه چيز به مشيت الهی است . و اين ، دو جور ممكن‏
است باشد يكی اينكه در مشيت الهی هيچ چيزی شرط هيچ چيز نيست ، كما
اينكه بعضی همينطور نتيجه گيری غلط كرده و گفته‏اند بنابراين ممكن است‏
تمام شرايطی كه ما آنها را شرايط عزت می‏ناميم پيدا بشود ولی به دنبال آن‏
به جای عزت ذلت بيايد ، و

پاورقی :
1 - سوره آل عمران آيه . 26

134