بسم الله الرحمن الرحیم
 
نگارش 1 | رمضان 1430

 

صفحه اصلی | کتاب ها | موضوع هامولفین | قرآن کریم  
 
 
 موقعیت فعلی: کتابخانه > مطالعه کتاب شرح نهج البلاغه جلد 9, علامه محمدتقی جعفری ( )
 
 

بخش های کتاب

     fehrest -
     index - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     kh0001 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0002 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0003 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0004 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0005 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0006 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0007 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0008 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0009 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0010 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0011 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0012 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0013 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0014 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0015 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0016 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0017 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0018 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0019 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0020 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0021 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0022 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0023 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0024 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0025 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0026 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0027 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0028 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0029 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0030 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0031 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0032 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0033 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0034 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0035 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0036 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0037 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0038 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0039 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0040 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0041 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0042 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0043 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0044 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0045 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0046 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0047 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0048 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0049 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0050 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0051 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0052 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0053 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0054 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0055 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0056 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0057 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0058 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0059 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0060 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0061 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0062 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0063 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0064 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0065 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0066 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0067 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0068 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0069 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0070 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0071 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0072 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0073 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0074 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0075 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0076 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0077 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0078 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0079 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0080 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0081 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0082 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0083 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0084 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0085 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0086 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0087 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0088 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0089 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0090 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0091 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0092 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0093 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0094 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0095 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0096 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0097 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0098 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0099 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0100 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0101 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0102 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0103 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0104 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0105 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0106 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0107 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0108 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0109 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0110 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0111 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0112 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0113 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0114 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0115 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0116 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0117 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0118 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0119 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0120 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0121 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0122 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0123 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0124 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0125 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0126 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0127 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0128 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0129 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0130 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0131 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0132 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0133 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0134 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0135 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0136 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0137 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0138 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0139 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0140 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0141 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0142 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0143 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0144 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0145 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0146 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0147 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0148 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0149 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0150 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0151 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0152 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0153 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
     KH0154 - شرح نهج البلاغه (جعفرى) [9]
 

 

 
 

تا يك بعد اين ارواح پوسيده وصله شود ، بعد ديگرى از آنها پاره مى‏گردد

آن قيافه شگفت انگيزى را كه مردم در دوران امير المؤمنين عليه السلام و در برابر زمامدارى دادگرانه آن انسان كامل از خود نشان داده‏اند ، مى‏تواند دليل روشنى براى اثبات اين حقيقت بوده باشد كه افزايش رشد روحى مردم بطور آزاد و توجيه آنان بوسيله رهبران و مربيان واقعى ، آنچنانكه انتظار مى‏رود ، قطعى نيست . زيرا كدامين زمامدار را مى‏توان عادل‏تر از امير المؤمنين پيدا كرد و كدام رهبر و مربى آگاه‏تر و دلسوزتر از آن بزرگ بزرگان را مى‏توان سراغ گرفت ، معذلك مردم آن دوران همواره خود را در گسيختگى آراء و خواسته‏ها متلاشى كرده بودند . اصلا مانند اين بود كه مردم آن دوران رهبر و مربى و زمامدارى ندارند با اين قيافه شگفت انگيز كه مردم در برابر على بن ابيطالب

-----------
( 1 ) الامام على صوت العدالة الانسانية ص 364 جرج جرداق .

[ 13 ]

عليه السلام از خود نشان داده‏اند ، اگر مسئله تكليف و تعهد الهى نبود ، تصدى آن بزرگوار به زمامدارى حتى يك لحظه هم منطقى به نظر نمى‏رسيد ،

چنانكه در بعضى از جملات نهج البلاغه نيز ديده ميشود كه فرموده است : لو لا حضور الحاضر و قيام الحجّة بوجود النّاصر . . . ( اگر جمعى از حق طلبان براى اداى تكليف حضور نداشتند و اگر با وجود يار و ياور حجت براى من قائم نميشد . . . ) افسار اين خلافت را بر گردنش ميانداختم و راه خود را ميرفتم .

از طرف ديگر رشد روحى و اعتلاى انسانى با اجبار و اكراه و اضطرار هم سازگار نيست ، پس چه بايد كرد ؟ و اين درد را چگونه بايد مداوا نمود ؟

بنظر مى‏رسد اين معما يك امر بسيط نيست ، بلكه امرى است مركب و تشكل يافته از خصلت‏ها و اوصافى كه هيچيك از آنها به تنهائى علت تباهى و انحراف معما گونه مردم نميباشد ، بلكه علت تامه بوجود آمدن اين معما ،

همان خودپرستى است كه از صيانت ذات شخصى شروع مى‏شود و در خودپرستى به نابودى هر انسان و هر اصل و قانون ختم مى‏شود . توضيح اينكه : انسان بطور طبيعى خود خواه است و اين حقيقتى است انكار ناپذير ، ولى همه ما ميدانيم كه ريشه اصلى اين خودخواهى عبارتست از آن غريزه اساسى كه « صيانت ذات » ناميده مى‏شود . صيانت ذات پديده و فعاليتى است كه بدون آن ادامه حيات امكان پذير نمى‏باشد ، آنچه كه اين پديده يا فعاليت را از حركت سازنده و اصلى خود منحرف مينمايد هوى‏ها و تمايلات حيوانى آدمى است كه صيانت ذات را به خودپرستى مبدل ميسازد و اين خودپرستى تا حد نابودى اصول و قوانين و ديگر انسانها پيش ميرود . منحرف ساختن صيانت ذات بوسيله هوى‏ها و تمايلات نفسانى ، در جوامعى كه ابعاد انسانى روشن شده است به هيچ گونه عامل اجبارى مستند نيست ، زيرا براى كسى كه ابعادى از هر دو گروه خير و شر ( ابعاد هوى و تمايلات و ابعاد رشد انسانى در ارتباط با همنوعان خود و استعدادهاى اصيل او ) روشن شده باشد ، او ميتواند بمقدار توانائى خود ،

[ 14 ]

صيانت ذات را از انحراف و كجروى‏ها بازداشته و خود طبيعى‏اش را به من عالى انسانى مبدل نمايد .

مردم دوران امير المؤمنين ( ع ) اين من عالى انسانى را در وجود زمامدار خود ميديدند و آنهمه داد و فرياد امير المؤمنين كه اى مردم خودپرستى نكنيد .

اسير تمايلات حيوانى خود نباشيد ، كاشف از اين حقيقت است كه آنان قدرت بهره بردارى منطقى از صيانت ذات را داشته و ميتوانستند كه تمايلات حيوانى خود را بسود برخوردارى از يك من عالى انسانى مهار كنند . اگر مقدارى مطالعه درباره همه ملل و جوامع داشته باشيم ، باين نتيجه خواهيم رسيد كه آنان نيز از وجود شخصيت‏هائى با درجات مختلف ، و از اصول و قوانينى سازنده با اشكال گوناگون برخوردار بوده‏اند ، بطوريكه آنان نيز ميتوانستند در تنظيم صيانت ذات گامهائى شايسته بسوى من عالى انسانى بردارند .

بنابراين ، بايد گفت : آنانكه با داشتن امكانات حركت از خودخواهى طبيعى به سوى من عالى انسانى ، از اين حركت سرباز زده‏اند ، مقصر و گناهكارند و مقصرتر از آنان كسانى هستند كه بدون توجه به آن امكانات .

درصدد توجيه انحراف آنان برآمده با اصطلاح بافى‏هاى حرفه‏اى حقيقت را ميپوشانند مانند « محيط چنان اقتضاء ميكرد » ، « مربيان آگاه و دلسوزى نداشتند » ، « فرهنگشان مختل و تباه بود » ، « اقتصادشان فلج بود » . . . هيچ يك از اين تفسيرها درباره جامعه‏اى كه امير المؤمنين ( ع ) زمامدارى آنرا بعهده گرفته بود ، درست نيست ، زيرا در همان محيط ده‏ها انسان رشد يافته كه در حوزه تربيت امير المؤمنين ( ع ) به رشد روحى توفيق يافته بودند ، ديده ميشوند ،

سلمان فارسى ، ابوذر ، مالك اشتر ، عمار بن ياسر ، عمرو بن حمق خزاعى ،

قيس بن سعد بن عباده ، اويس قرنى ، ابو ايوب انصارى ، و امثال اينان با درجات مختلف در همان محيط زندگى ميكردند . مردم آن دوران كدامين مربى بالاتر از فرزند ابيطالب را ميخواستند كه بدون كمترين توقع ثروت و

[ 15 ]

مقام و كامجوئى و شهرت پرستى ، سعادت مادى و معنوى را براى آنان بخواهد .

آنان در انتظار كدامين فرهنگ سازنده بودند كه بتواند با عظمت فرهنگ اسلامى كه پيامبر براى آنان آورده بود ، برابرى داشته باشد . همچنين از نظر اقتصادى نيز نميتوان بهانه‏اى براى تباهى‏ها و انحراف از مسير من عالى انسانى بدست آورد ، زيرا آنهمه دستورات اكيد كه اسلام براى ريشه كن كردن فقر و احتياجات مادى صادر نموده و بوسيله انسانى مانند امير المؤمنين اجراء ميشد ، ميتواند بهانه اقتصادى را كه براى انسان نشدن آورده ميشود ، از بين ببرد . باضافه اينكه امير المؤمنين با نظر به گفتارها و كردارهاى عينى زندگيش به اهميت حياتى اقتصاد بيش از همه آگاه بوده است . آن انسان آگاه اگر ميديد كه اختلال اصول اقتصادى است كه مردم را در لجن خودپرستى و تباهى‏ها فرو برده است ، هرگز آنهمه داد و فرياد نميكرد و آنهمه ابراز ناراحتى و زجر نمى‏نمود ،

بلكه همه كوشش خود را در راه اصلاح وضع اقتصادى به كار ميانداخت .

در صورتيكه ما مى‏بينيم سر تا سر نهج البلاغه پر از فرياد به مردم آن دوران است كه چه دليلى بر انحراف و تباهى داريد ؟ چرا با من حركت نميكنيد ؟ چرا در راه بدست آوردن جاه و مقام هرگونه اصول انسانى را زير پا ميگذاريد ؟ خلاصه ، تا مسئله‏اى بنام خود پرستى وجود دارد ، گسيختگى و پاشيدگى و متلاشى‏شدن انسانها از يكديگر نيز ، بعنوان يك معلول ضرورى در جوامع وجود خواهد داشت . 15 لبئس لعمر اللّه سعر نار الحرب انتم ( سوگند بخدا ، شما جنگ افروزان بدى هستيد )