اشتباه میكنند كسانی كه میگويند يگانه عامل اساسی فعاليتهای بشر عاملاقتصاد است ! بشر برای عشقهای جنسی خود موسيقی خاصی دارد ، همچنانكه برای معنوياتنيز موسيقی خاص دارد ، در صورتی كه برای حاجتهای صرفا مادی از قبيل آبو نان و موسيقی ندارد . من نمیخواهم ادعا كنم كه تمام عشقها جنسی است و هم هرگز نمیگويم كهحافظ و سعدی و ساير غزلسرايان صرفا از زبان غريزه جنسی سخن گفتهاند . اينمبحث ، مبحث ديگری است كه جداگانه بايد بحث شود . ولی قدر مسلم اينست كه بسياری از عشقها و غزلها عشق و غزلهائی است كهمرد برای زن داشته است . همين قدر كافی است كه بدانيم توجه مرد به زناز نوع توجه به نان و آب نيست كه با سير شدن شكم اقناع شود ، بلكه يابه صورت حرص و آز و تنوع پرستی در میآيد و يا به صورت عشق و غزل . مابعدا در اين باره بحث خواهيم كرد كه در چه شرائطی حالت حرص و آز جنسیتقويت میشود و در چه شرائطی شكل عشق و غزل پيدا میكند و رنگ معنوی بهخود میگيرد . به هر حال اسلام به قدرت شگرف اين غريزه آتشين توجه كامل كرده است .روايات زيادی درباره خطرناك بودن غريزهای كه مرد و زن را به يكديگرپيوند میدهد وارد شده است . اسلام تدابيری برای تعديل و رام كردن اين غريزه انديشيده است و در اينزمينه هم برای زنان و هم برای مردان ، |