اين نكته بايد اضافه شود كه برخی از مفسران كه " غض بصر " را به‏
معنی ترك نظر گرفته‏اند مدعی هستند كه مقصود ترك نظر به عورت است‏
همچنانكه جمله بعد نيز ناظر به حفظ عورت از نظر است . و باز همانطور كه‏
فقها گفته‏اند ، فرضا مقصود از غض بصر ترك نگاه به طور كلی باشد اعم از
نگاهی كه به منظور تماشا و التذاذ باشد و يا نگاهی كه لازمه مخاطبه است ،
متعلق نگاه ذكر نشده است كه چيست ( 1 ) .
ولی اگر چنانكه ما استنباط كرديم ، مقصود از " غض بصر " اين باشد كه‏
خيره نگاه نكنند ، يعنی ناظر به نگاهی باشد كه لازمه مخاطبه است و مقصود
اينست كه چشم چرانی نكنند ، قطعا متعلق غض بصر چهره است و بس زيرا
آنچه ضرورت اقتضا می‏كند همين قدر است . نگاه به غير چهره ( و شايد دو
دست تا مچ نيز ) حتی با " غض بصر " نيز جايز نيست .

ستر عورت

در جمله بعد می‏فرمايد " « و يحفظوا فروجهم »" يعنی : به مؤمنين بگو
عورت خويش را حفظ كنند . ممكن است مقصود اين باشد كه پاكدامن باشند و
دامن خود را از هر چه كه روا نيست نگهداری كنند ، يعنی از زناء و فحشاء
و هر كار زشتی كه از اين مقوله است .
ولی عقيده مفسرين اوليه اسلام و همچنين مفاد اخبار و

پاورقی :
1 - رجوع شود به مستمسك العروه حضرت آية الله حكيم ، جلد 5 صفحه 191
.

141