حالت شادی زدگی دور باشد . معمولا افرادی كه مغلوب احساسات خود هستند
هنگامی كه شادی به آنها رو می‏آورد بی اختيار چشمها را گشاد می‏كنند و
قهقهه سر می‏دهند و به هيجان می‏آيند ، برخلاف افراد سنگين و با وقار .
علی عليه السلام در توصيه معروفش به فرزند خود محمد ابن الحنفية ،
هنگامی كه در جنگ جمل پرچم را به او داد فرمود : " كوهها اگر از جا
كنده شوند تو سر جای خود باش ، دندانها را روی هم فشار بده " تا خشم و
غضبت تحريك شود " سر خود را به خداوند عاريه بده و پاها را در زمين‏
ميخكوب كن " . آنگاه در آخر اضافه فرمود : " « ارم ببصرك اقصی القوم‏
و غض بصرك » " ( 1 ) يعنی تا آخرين نقطه دشمن را نظر بيند از و چشمها
را بخوابان . بديهی است كه مقصود اين نيست كه چشمها را ببند ، يا نگاه‏
نكن ، مقصود اينست كه به يك نقطه معين ، مخصوصا به تجهيزات دشمن خيره‏
نشو .
همچنين در دستور العمل عمومی آن حضرت به اصحابش در جنگها می‏فرمايد :
" « غضوا الابصار فانه اربط للجاش و اسكن للقلوب و اميتوا الاصوات فانه‏
اطرد للفشل » " ( 2 ) نگاهها را به تجهيزات دشمن كم كنيد كه اينطور
دلها محكمتر و آرامتر است . بانگها را كوتاه كنيد كه اينطور بهتر سستی‏
را طرد می‏كند .
از همه اين موارد چنين فهميده می‏شود كه معنی " غض بصر " كاهش دادن‏
نگاه است ، خيره نشدن و تماشا نكردن و به

پاورقی :
1 - نهج البلاغه خطبه 11 وسائل جلد 2 كتاب الجهاد صفحه . 429
2 - نهج البلاغه خطبه 222 و وسائل جلد 2 كتاب الجهاد صفحه 430.

139