به من بفرماييد . فرمود : آيا اگر ترا نصيحتی بكنم عمل خواهی كرد ؟ آن‏
مرد در جواب گفت : بلی . و تا سه مرتبه اين سؤال و جواب بين رسول اكرم‏
و آن مرد رد و بدل شد و در هر مرتبه رسول اكرم به او می‏فرمود آيا اگر
دستوری بدهم عمل خواهی كرد ؟ و او در جواب می‏گفت بلی عمل خواهم كرد .
پس از تعهد مؤكدی كه رسول اكرم از آن مرد گرفت به او فرمود : " « إذا
هممت بأمر فتدبر عاقبته » " ( 1 ) يعنی هرگاه تصميم كاری را گرفتی اول‏
تدبر و تفكر كن و عاقبت و نتيجه آن را ببين . اگر رشد و هدايت است آن‏
را تعقيب كن و اگر شر و ضلالت است از آن دوری كن .
از طرز تعهد گرفتن رسول اكرم از آن مرد معلوم می‏شود كه برای اين جمله ،
فوق العاده اهميت قائل بوده ، می‏خواهد به ما بفهماند كه بايد عادت به‏
فكر و تدبر داشته باشيم و در هيچ كاری پيش از آنكه كاملا آن را زير و رو
كنيم و نتايج و عواقب آن را بسنجيم ، وارد نشويم .
انسان بايد از منطق پيروی كند نه از احساسات . انسان در كاری كه از
روی منطق صورت می‏گيرد حساب و پيش بينيهای لازم را كرده ، نورافكن عقل و
انديشه خود را به اطراف انداخته و جوانب و اطراف كار را تحت نظر
گرفته است ، ولی در كاری كه از روی احساسات صورت می‏گيرد نقشه و حساب‏
و دورانديشی در كار نيست ، صرفا روح بشر از راهی داغ شده و هيجانی پديد
آمده ، و انسان برای آنكه هيجان روحی خود را تسكين دهد به عملی مبادرت‏
می‏كند و به واسطه غبار و تيرگی كه از تهيج احساسات پيدا می‏شود

پاورقی :
. 1 بحار اعنوار ، ج 71 ، ص . 339

288