و مهربان است . تاريخ آن حضرت پر است از تواضع و فروتنی و مهربانی‏
نسبت به خلق ، و عبوديت و اظهار ذلت نسبت به خالق . زنی به حضرتش‏
عرض كرد كه تو همه چيزت خوب است ، فقط يك عيب داری و آن اينكه خود
را نمی‏گيری ، مثل بندگان با خودت رفتار می‏كنی ، روی زمين می‏نشينی .
فرمود : كدام بنده از من بنده‏تر است ( « أی عبد أعبد منی » ) ( 1 ) ؟
شك ندارد كه سيرت متواضعانه و خودشكنانه آن حضرت جنبه اخلاقی و
فروتنی دارد ، اما قرائن نشان می‏دهد كه رسول اكرم به جنبه اجتماعی اين‏
قضايا هم زياد توجه داشته . توجه داشته كه همين احترامات ، همين القاب‏
و عناوين ، همين عادات كه كوچك به نظر می‏رسد چه ديوار ضخيمی ميان افراد
به وجود می‏آورد ، چقدر تأثير دارد در اينكه دلها را از هم دور كند .
همينهاست كه ناهمواريها و پست و بلنديها و سنگلاخها به وجود می‏آورد .
همينها كه در بادی امر يك رشته امور اعتباری و خيالی است ، در نهايت‏
امر منتهی می‏شود به امور عينی و خارجی . تخم اولی تفاوتهای ناروا را همين‏
احترامات غلط و همين عناوين و القاب دروغی می‏كارد .
استادی داشتيم بسيار متقی و زاهد ، عقيده داشت كه در نيم قرن اخير يك‏
كار خوب صورت گرفت ، و آن مبارزه با عناوين و القاب بود . رسول خدا
در يكی از مسافرتها در حالی كه اصحابش همراه بودند ظهر در منزلی فرود
آمد . قرار شد گوسفندی ذبح شود و ناهار از گوشت آن گوسفند استفاده شود .
يكی از اصحاب گفت : سر

پاورقی :
. 1 مكارم الاخلاق ، ص . 16

142