متساويا فراهم باشد ، تا اگر كسی همت داشته باشد در هر كجا كه هست و درهر طبقه ای كه هست ، بتواند در پرتو لياقت و استعداد و بروز فعاليت بهكمال لايق خود برسد ، حالا هر كس كوتاهی كرد خودش كرده ، هر كس كوتاهینكرد نتيجهاش را میبرد . مثلا امكان تحصيل علم بايد برای همه فراهم باشد ، همه بتوانند به مدرسهبروند ، امكانات تحصيلات عاليه برای همه فراهم باشد ، نه اينكه برای يكیامكان درس خواندن باشد و برای ديگری نباشد ، برای يكی وسايل تحصيلاتعاليه فراهم باشد و برای ديگری نباشد . آن طور امكانات به طور مساویبرای همه فراهم باشد كه مثلا برای فرزند فلان دهقان كه در فلان گوشه كشوراست و استعداد علمی و اجتماعی نهفتهای در وجودش هست ، وسائل فراهمباشد كه تدريجا بتواند پله پله و درجه به درجه مقامات را طی كند تا برسدمثلا به مقام تخصص در يك رشته علمی ، و اگر استعداد اجتماعیاش خوباست برسد به مقام وزارت مثلا . تبعيض و تفاوت ناروا اين است كه از لحاظ امكانات و شرايط عمل ، همهافراد مساوی نباشد ، برای يكی امكان بالا رفتن بر نردبان ترقی باشد ، برایديگری نباشد ، يكی محكوم باشد به پايين ماندن و ديگری با همه عدم لياقتدستش را بگيرند و بر صدر مجلس اجتماع بنشانند . سعدی میگويد .
وقتی افتاد فتنهای در شام |
هر كس از گوشهای فرا رفتند |
روستازادگان دانشمند |
به وزيری پادشا رفتند |
پسران وزير ناقص عقل |
به گدايی به روستا رفتند |
جامعه به گونهای نباشد كه فقط در موقعی كه فتنهای پيش