« اسس بنيانه علی شفا جرف هار »" ( 1 ) .
يعنی آيا آن كس بهتر است كه بنای كار خود را بر تقوا و رضای خدا قرار
داد يا آن كس كه بنای كار خود را بر لب پرتگاهی قرار داده كه زير آن‏
خالی است و مشرف به سقوط است ؟ كسی كه تكيه گاه اخلاق و شخصيتش غير
خدا باشد ، مانند اين است كه بر پرتگاه مشرف به سقوطی گام بر می‏دارد و
هر لحظه احتمال سقوط دارد .
" « مثل الذين اتخذوا من دون الله أولياء كمثل العنكبوت اتخذت بيتا
وإن أوهن البيوت لبيت العنكبوت »" ( 2 ) .
يعنی مثل آنان كه دوستان و سرپرستانی غير خدا انتخاب كرده و به آنها
اتكا كرده‏اند مثل عنكبوت و خانه عنكبوت است . سست‏ترين خانه‏ها خانه‏
عنكبوت است . اين آيه ناظر به اين است كه غير خدا را نمی توان تكيه‏
گاه عمل قرار داد . غير خدا تكيه گاه قرار می‏گيرد اما سست و بی پايه‏
است . با تقليد و تلقين و ايجاد عادت ، قسرا و موقتا ، می‏توان افرادی‏
فداكار و با گذشت تربيت كرد ، اما اين نوعی اغفال و قسر است . همه را
برای هميشه از راه نادرست نمی توان برد . حكما گفته‏اند : " القسر لا
يدوم " ( 3 ) . همان طوری كه خداوند سر سلسله موجودات است و همه‏
موجودات قائم و متكی به ذات او هستند ، معرفت و ايمان به خدا هم‏
سرسلسله همه معنويات و فضايل اخلاقی و

پاورقی :
. 1 توبه ، . 109
. 2 عنكبوت ، . 41
. 3 كار مخالف طبيعت ، دوام نخواهد داشت .

223