زندگی سخت نيرو را نمی كاهد ، تنعم و ناز پروردگی است كه موجب كاهش‏
نيرو می‏گردد . می‏فرمايد :
" « ألا وإن الشجره البرية أصلب عودا ، و الروائع الخضره أرق جلودا ،
و النباتات البدوية أقوی وقودا » " ( 1 ) .
چوب درختهای صحرايی و جنگلی كه نوازش باغبان را نديده است محكم‏تر
است ، اما درختهای سر سبز و شاداب كه مرتب تحت رعايت باغبان و
نوازش او ميباشند نازك تر و كم طاقت تر از كار در می‏آيد . گياهان‏
صحرايی و وحشی نسبت به گلهای خانگی ، هم قدرت اشتغال و افروزش بيشتری‏
دارند و هم آتششان ديرتر خاموش می‏شود . مردان سرد و گرم چشيده و فراز و
نشيب ديده و زحمت كشيده و با سختيها و شدايد و مشكلات دست و پنجه نرم‏
كرده نيز طاقت و قدرتشان از مردهای ناز پرورده بيشتر است . فرق است‏
بين نيرويی كه از داخل و باطن بجوشد با نيرويی كه از خارج كمك بگيرد .
عمده اين است كه استعدادها و نيروهای بی حد و حصر باطنی بشر بروز كند .
علی می‏فرمود نگوييد : " « اللهم‏إنی أعوذ بك من الفتنة » " ( خدايا !
به تو از فتنه ها و مايه گرفتاريها پناه می‏برم ) ، زيرا هيچ كس نيست كه‏
با گرفتاريها مواجه نباشد ، بگوييد : " « اللهم‏إنی أعوذ بك من مضلات‏
الفتن » " ( 2 ) ( خدايا ! از فتنه‏های گمراه كننده ، از جنبه‏های گمراه‏
كننده فتنه‏ها ، به تو پناه می‏برم ) .

پاورقی :
. 1 نهج البلاغه ، نامه . 45
. 2 نهج البلاغه ، حكمت . 90 و فقره دوم نقل به معنی شده است .

210