تعريف عدالت از نظر علی ( ع )
در جلسه اول ، كلامی از علی ( ع ) در جواب سؤالی كه از آن حضرت دربارهعدل وجود شده بود نقل كردم . سؤال اين بود : آيا جود افضل است يا عدل ؟جوابی كه حضرت داده بودند اين بود كه عدل افضل است ، دو دليل هم ذكركرده بودند : يكی اينكه عدل هر چيزی را در محل خود قرار میدهد ، و اماجود اشياء را از محل خود خارج میكند . نفرمود كه عدل به اين دليل از جودبهتر است كه همه مردم را در يك رديف و يك صف قرار میدهد و هيچ فرقیبين آنها نمیگذارد ، فرمود عدل به اين دليل از جود افضل است كه هر چيزیرا در جای خود و محل خود قرار میدهد . مولوی میگويد :
عدل ، وضع نعمتی در موضعش |
نی به هر بيخی كه باشد آبكش |
ظلم چبود وضع در ناموضعی |
كه نباشد جز بلا را منبعی |
عدل چبود آب ده اشجار را |
ظلم چبود آب دادن خار را |
پس جواب أميرالمؤمنين درباره عدل وجود مبتنی بر اين است كه مقتضایعدالت اين نيست كه الغای همه تفاوتها بين افراد بشود ، بر اين است كهمقتضای عدالت رعايت استحقاقهاست ؟ اينجاست كه همان طوری كه عرض كردمسؤال دوم پيش میآيد كه ملاك استحقاق و عدم استحقاق ، بجا بودن و بيجابودن ، چيست ؟