اخلاق متعادل در جامعه متعادل

اخلاق عالی عبارت است از اخلاق متعادل و موزون . مسلما و مطمئنا اگر
جامعه متعادل و موزون نباشد ، اگر سازمان اجتماعی و مقررات اجتماعی و
حقوق اجتماعی ، موزون و متعادل نباشد ، اخلاق شخصی و فردی موزون نخواهد
ماند . اثر عدم تعادل اجتماعی تنها در طبقه عامه مردم نيست كه محروم‏اند
، طبقه خاصه يعنی طبقه ممتاز كه مواهب را بيشتر به خود اختصاص داده‏اند
هم زيان می‏برند ، طبقه عامه فشرده و عصبی می‏شوند ، و اين طبقه بيكاره و
بی هنر و كم استقامت و نا شكر و كم حوصله و پرخرج .
علی ( ع ) درباره طبقه خاصه در فرمان معروف مالك اشتر می‏نويسد : برای‏
والی هيچ كس پرخرج‏تر در هنگام سستی ، كم كمك‏تر در هنگام سختی ، متنفرتر
از عدالت و انصاف ، پرتوقع‏تر ، ناسپاس‏تر ، عذر ناپذيرتر ، كم طاقت‏تر
در شدايد ، از طبقه خاصه نيست . همانا استوانه دين و نقطه مركزی واقعی‏
مسلمين و مايه پيروزی بر دشمن ، عامه مردم می‏باشند . توجه تو همواره به‏
عامه مردم معطوف باشد نه به خاصه .
علی ( ع ) چقدر خوب روحيه خاصه يعنی طبقه ممتاز را كه عزيزهای بی جهت‏
اجتماع‏ا ند توصيف و تشريح كرده است ( 1 ) .

پاورقی :

. 1 " و ليس أحد من الرعية أثقل علی الوالی مؤونة فی الرخاء ، و
أقل معونة له فی البلاء ، و أكره للانصاف ، و أسأل بالالحاف ، و أقل شكرا
عند الاعطاء ، و أبطا عذرا عند المنع ، و أضعف صبرا عند ملمات الدهر ،
من أهل الخاصة . وإنما عمود الدين و جماع المسلمين و العده لععداء ،

العامة من اعمة . فليكن صغوك لهم و ميلك معهم » " . ( نهج البلاغه ،
نامه 51 ) .

106