فقر موجب نقصان دين است يعنی چه ؟ يعنی فقر گناه است ؟ نه ، فقر
گناه نيست ، اما فقر آدمی را كه ايمان قوی نداشته باشد زود وادار به‏
گناه می‏كند . بسياری از گناهان هست كه از فقر و احتياج ناشی می‏گردد .
لذا رسول اكرم ( ص ) فرمود : " « كاد الفقر أن يكون كفرا » " ( 2 ) (
فقر نزديك به سر حد كفر است ) . فقر روح را عاصی و عزيمت را ضعيف‏
می‏كند .
اثر ديگر فقر را فرمود : " « مدهشة للعقل » " ( فقر فكر را پريشان و
دهشت زده می‏كند ) . عقل و فكر در اثر احتياج و فقر و نبودن وسايل زندگی‏
تعادل خود را از دست می‏دهد و انسان ديگر نمی‏تواند خوب در قضايا فكر
بكند . همان طوری كه مصيبتها توليد پريشانی فكر و خيال می‏كند فقر نيز
همين طور است .

تدبير صواب از دل خوش بايد جست

سرمايه عافيت كفاف است نخست

شمشير قوی نيايد از بازوی سست

يعنی زدل شكسته تدبير درست

البته باز افرادی استثنايی هستند كه اين طور نيستند ، حوادث در آنها
تأثير ندارد ، مصيبت در آنها تأثير ندارد اما همه كه اين طور نيستند .
اثر سوم فرمود : " « داعية للمقت » " يعنی فقر سبب ملامت و سركوبی‏
و تحقير مردم ، و در نتيجه سبب پريشانی روح و موجب عقده‏ای شدن انسان‏
می‏گردد . يا شايد مقصود اين جمله اين است كه تو

پاورقی :
. 2 بحار اعنوار ، ج 72 ، ص . 29

111