را مرد منطق و تعقل كند . اين فضيلت اخلاقی نيز مانند همه فضايل ديگر اخلاقی تمرين و ممارست و مجاهدت لازم دارد . اولا اندوخته علمی و سرمايه فكری لازم است ، ثانيا انسان بايد مدتی با زحمت خود را وادار كند كه در پيش آمدها و تصميمها زياد فكر كند و تا عواقب و نتايج كاری را كاملا نسنجد ، به هيجانات درونی خود ترتيب اثر ندهد . از سخنان رسول اكرم است : " « ما أخاف علی أمتی الفقر و لكن أخاف عليهم سوء التدبير » " ( 1 ) يعنی نگرانی من بر امتم از ناحيه فقر نيست ، فقر دردی است كه علاجش دشوار نيست . نگرانی من از ناحيه سوء تدبير و قلت ميزان منطق و استدلال است . حديث ديگری از رسول اكرم مأثور است كه ضمنا مشتمل بر داستانی است و عملا در آن داستان فرق بين پيروی از منطق و پيروی از احساسات ديده میشود : مردی از اعراب به خدمت رسول اكرم آمد و از او نصيحتی خواست . رسول اكرم در جواب او يك جمله كوتاه فرمود و آن اينكه : " « لا تغضب » " يعنی خشم نگير ، و آن مرد هم به همين مقدار قناعت كرد و به قبيله خود برگشت . تصادفا وقتی رسيد كه در اثر حادثهای بين قبيله او و يك قبيله ديگر نزاع رخ داده بود و دو طرف صف آرايی كرده و آماده حمله به يكديگر بودند . آن مرد روی خوی و عادت قديم و تعصب قومی تهييج شد و برای حمايت از قوم خود سلاح به تن كرد و در صف قوم خود ايستاد . در همين حال ، گفتار رسول اكرم به يادش آمد كه نبايد خشم و غضب را در خود راه بدهد . خشم خود را پاورقی : |
