را مرد منطق و تعقل كند . اين فضيلت اخلاقی نيز مانند همه فضايل ديگراخلاقی تمرين و ممارست و مجاهدت لازم دارد . اولا اندوخته علمی و سرمايهفكری لازم است ، ثانيا انسان بايد مدتی با زحمت خود را وادار كند كه درپيش آمدها و تصميمها زياد فكر كند و تا عواقب و نتايج كاری را كاملانسنجد ، به هيجانات درونی خود ترتيب اثر ندهد . از سخنان رسول اكرم است : " « ما أخاف علی أمتی الفقر و لكن أخافعليهم سوء التدبير » " ( 1 ) يعنی نگرانی من بر امتم از ناحيه فقر نيست، فقر دردی است كه علاجش دشوار نيست . نگرانی من از ناحيه سوء تدبير وقلت ميزان منطق و استدلال است . حديث ديگری از رسول اكرم مأثور است كه ضمنا مشتمل بر داستانی است وعملا در آن داستان فرق بين پيروی از منطق و پيروی از احساسات ديده میشود: مردی از اعراب به خدمت رسول اكرم آمد و از او نصيحتی خواست . رسولاكرم در جواب او يك جمله كوتاه فرمود و آن اينكه : " « لا تغضب » "يعنی خشم نگير ، و آن مرد هم به همين مقدار قناعت كرد و به قبيله خودبرگشت . تصادفا وقتی رسيد كه در اثر حادثهای بين قبيله او و يك قبيلهديگر نزاع رخ داده بود و دو طرف صف آرايی كرده و آماده حمله به يكديگربودند . آن مرد روی خوی و عادت قديم و تعصب قومی تهييج شد و برایحمايت از قوم خود سلاح به تن كرد و در صف قوم خود ايستاد . در همين حال، گفتار رسول اكرم به يادش آمد كه نبايد خشم و غضب را در خود راه بدهد. خشم خود را پاورقی : . 1 عوالی اللئالی ، ج 4 ، ص . 39 |
