عاملهای انسانی كه نقش دارند منحصرا عامل فساد نباشد ، بلكه بيشتر عاملصلاح باشد ، عامل تقوی و پاكی باشد ، عامل حق و ايمان باشد ، در اين صورتتاريخ معلم است و معلم خوب . اينكه قرآن درس تاريخ میگويد مبتنی بر قبول تمام اينهاست . از نظرقرآن صلاح در تاريخ نقش دارد ، تقوی و اخلاص در تاريخ نقش دارد ، بلكهنقش نهايی و پيروزی نهائی هميشه از آن حق است و اين تصريح قرآن مجيداست : « كتب الله لا غلبن انا و رسلی »( 1 ) قانون قطعی الهی است كهپيروزی نهايی از آن من ، يعنی قانون من - خدا كه نمیآيد وارد ميدان شود -و پيامبران من است . « و ان جندنا لهم الغالبون » ( 2 ) باز معنايشهمين است . پس ، از نظر قرآن يكی ديگر از منابع شناخت " تاريخ " است كه قبولكردن اين منبع مبتنی بر اين فرضها و شرطهاست . در جلسه بعد ان شاء اللهراجع به " مراحل و درجات شناخت " كه با دو مبحث گذشته ما ( منابعشناخت و ابزار شناخت ) پيوستگی زيادی دارد بحث میكنيم . و صلی الله علی محمد و آله الطاهرين . پاورقی : . 1 سوره مجادله ، آيه . 21 . 2 سوره الصافات ، آيه . 173 |