منبع عقل اعتراف نداشته باشيم نمیتوانيم به ابزار قياس و برهان اتكاكنيم ، يعنی آن را به عنوان يك ابزار شناخت بشناسيم . گفتيم منبع سوم ، قلب يا دل است كه عرض كرديم ابزار آن را بايد عملتزكيه نفس بدانيم . اگر بخواهيم با تعبير فنی درست تعبير كنيم ( تعبيراين جلسه ما از تعبير گذشته بهتر و مطابقتر است ) قلب و دل انسان منبعیاست كه با ابزاری به نام تزكيه نفس میتوان از آن استفاده كرد . ماعجالتا نمیخواهيم از نظر علمی و از نظر فلسفی وارد اين بحث شويم كه آيادل برای انسان يك منبع شناخت هست يا نيست ، و آيا تزكيه نفس برایانسان يك ابزار شناخت هست يا نيست و آيا از نظر علم امروز مسلم استكه [ دل ، منبع شناخت و تزكيه نفس ، ابزار آن است ؟ ] چنانكه گفتيم ، در ميان علمای امروز علمائی كه مادی فكر میكنند اينمنبع و اين ابزار را قبول ندارند و علمائی كه الهی فكر میكنند به اينمنبع و اين ابزار فوق العاده ايمان دارند . مثلا همان برگسون كه نام برديماز اين قبيل است ، ويليام جيمس ( 1 ) فيلسوف معروف آمريكائی وعدهبسيار زياد ديگر به اين منبع و به اين ابزار اعتقاد و ايمان دارند . نظر قرآن در مورد منبع دل عمده مسئله اين است كه من میخواهم نظريه قرآن را در اينپاورقی : William James . 1 در كتاب " دين و روان " كه كتاب خوبی است [ دراين باره سخن گفته است ] . |