به بعد حقيقت شده است . نه ، بر اساس سخن قدما كسی كه امروز برای اومركزيت خورشيد و حركت زمين به دور آن با دلايل متقن ثابت شده استاينطور بايد بگويد : در آن دو هزار سال همه علما اشتباه كرده بودند ،آنچه كه آنها میگفتند حقيقت نبود ، خطای محض بود . وجه شبهه " اجماع از نظر اهل سنت " و نظريه اگوست كنت نظريه اگوست كنت در تعريف حقيقت - كه فيليسين شاله نيز آن نظريه راانتخاب میكند در دنيای اسلام نظير نظريهای است كه فقهای اهل تسنن درمورد " اجماع " دارند . البته اين يك مسئله استطرادی است كه در وسطكلام ذكر میكنم ولی بی فايده نيست . هم علمای شيعه و هم علمای اهل تسنن ، اجماع را معتبر میدانند ، ولیشيعه اجماع را به گونهای معتبر میداند و سنی به گونهای ديگر . اهل تسننمیگويند اساسا اتفاق علما خودش به اصطلاح " موضوعيت " دارد ، يعنی اگردر يك زمان علمای اسلام روی يك مسئله فقهی وفاق نظر پيدا كنند كه مثلافلان چيز حلال است ، همين قدر كه اتفاق نظر پيدا كردند ، ديگر آن چيز حلالاست . گفتهاند معنی سخن پيغمبر كه فرموده است : " « لا تجتمع امتی علیخطاء » " ( 1 ) امت من بر خطا اتفاق نمیكنند كه اين را خودشان نقلكردهاند اين است كه هر گاه امت من بر رأيی وفاق پيدا كردند ، همانوفاقشان ، عين حقيقت است ، و اگر در زمانی ديگر ، علمایپاورقی : . 1 سنن ابن ماجه ، كتاب فتن ، صفحه 8 ، با اين عبارت : ان امتی لاتجتمع علی ضلاله » . |