هم خطا میكند و يا خطا نمیكند ؟ اگر آن معيارها هم قابل خطا باشند پسبرای آن معيارها نيز بايد معيارهايی بياوريم ، و باز نقل كلام به آنمعيارها میكنيم [ كه به تسلسل میانجامد ] و معياری باقی نمیماند ، و اگرمعيار ما خطاناپذير است اين چگونه معياری است ؟ ذهنی است يا عينی ؟اينجاست كه دو مكتب راهش جدا میشود ، يك عده میگويند ما معيار ذهنیكه معيار [ اصلاح ] خطا باشد نداريم ، ديگران میگويند خير ، " عمل " كهعينيت است معيار اصلاح خطاهای ذهنی است ، كه اين مسأله " معيار شناخت" است كه جداگانه بحث میكنيم . اين دو تفاوت ذهن و آينه است .. 3 خودآگاهی تفاوت سوم باز از دوم مهمتر است و آن اينكه آينه آنچه را كه درمقابلش قرار میگيرد منعكس میكند ولی خودش در خودش منعكس نمیشود ،ولی ذهن ، هم آنچه را كه در برابرش واقع است ادراك میكند و هم خودشرا ، يعنی خودياب است . به تعبيری كه فلاسفه امروز اروپا آوردهاند و درسالهای اخير ترجمه شده است ذهن انسان " خود آگاه " است نه فقط " غيرآگاه " ، همانطور كه آگاه از دنيای بيرون است ، آگاه از خود هم هست .به تعبير ابتدائی غلط . همانطور كه جهان را در خودش منعكس میكند خودشهم در خودش منعكس میشود ، خودش را هم نشان میدهد و اين يكی ازظريفترين مسائل فلسفی است ، و در اين زمينه ، فلاسفه به يك تعمق بسيارعميقی رسيدهاند و آن اين است كه در ساير آگاهيها - يعنی وقتی انسان بهدنيا آگاهی پيدا میكند - آگاه يك چيز است ( من ) ، |
