عشقش هم پيداست ؟ محبتش هم پيداست ؟ احساساتش را هم آينه منعكسمیكند ؟ نه ، آينه به اين چيزها كار ندارد . ولی ذهن انسان علم و عشق واحساسات و كينه طرف را درك میكند [ يعنی ] معانی را هم منعكس میكند .تفاوت دوم كه نسبت به اولی مهمتر است اين است كه آينه گاهی اشتباهنشان میدهد . مثلا يك آينه مقعر ، شی مقابلش را بزرگتر از آنچه هستنشان میدهد ، يا آينه محدب [ تصوير شیء را ] كوچكتر از آنچه كه هستنشان میدهد ، و يا آينه استوانهای ابعاد را به شكل ديگری نشان میدهد ،مثلا بينی و دندانها را درازتر و عرض صورت را كمتر نشان میدهد . ذهنانسان هم گاهی خطا میكند اما ذهن میتواند به خطای خودش پی ببرد و بفهمدكه اشتباه كرده است ، ولی آينه خطاياب و خطاسنج نيست . آينه خطا میكندبدون آنكه بتواند خطای خود را بيابد . و بالاتر [ اينكه ] ذهن انسان نهتنها خطای خودش را كشف میكند بلكه خطای خود را اصلاح نيز میكند . كشفكردن غير از اصلاح كردن است . ذهن ، هم میفهمد كه اينجا اشتباه كرده استو هم میفهمد كه راه اصلاح اين اشتباه چيست . ذهن وقتی چوبی را كه در آبفرو رفته شكسته میبيند میداند كه غلط میبيند ، بعد علت اين را كه چراغلط میبيند كشف میكند و راه اصلاح اين غلط را هم نشان میدهد كه مسألهمنطق است . انسان خطا میكند و به خطای خودش پی میبرد . در منطق ، معيارهائی وجوددارد كه انسان با آن معيارها میتواند خطاهای ذهن خودش را اصلاح كند . حالاين بحث پيش میآيد كه آيا آن معيارها |
