علويين نمی‏رويم ، اجداد ما صد سال است كه زحمت كشيده‏اند ، جان كنده‏اند
، حالا يكدفعه خلافت را تحويل علويين بدهيم ؟ ! بغداد قيام می‏كرد ، و به‏
دنبال آن خيلی جاهای ديگر نيز قيام می‏كردند . ولی اين يك فرض است و
تازه اصل فرض درست نيست ، يعنی اين حرف قابل قبول نيست كه فضل بن‏
سهل ذوالرياستين شيعی بود وروی اخلاص و ارادت به حضرت رضا چنين كاری‏
كرد . اولا اينكه ابتكار از او باشد محل ترديد است . ثانيا : به فرض‏
اينكه ابتكار از او باشد ، اينكه او احساسات شيعی داشته باشد سخت محل‏
ترديد است . آنچه احتمال بيشتر قضيه است اين است كه فضل بن سهل كه‏
تازه مسلمان شده بود می‏خواست به اين وسيله ايران را برگرداند به ايران‏
قبل از اسلام ( 1 ) ، فكر كرد الان ايرانيها قبول نمی‏كنند چون واقعا مسلمان‏
و معتقد به اسلام هستند و همين قدر كه اسم مبارزه با اسلام در ميان بيايد
با او مخالفت می‏كنند . با خود انديشيد كه كلك خليفه عباسی را به دست‏
مردی كه خود او وجهه‏ای دارد بكند ، حضرت رضا را عجالتا بياورد روی كار و
بعد ايشان را از خارج دچار دشواريهای مخالفت بنی العباس كند ، و از
داخل هم خودش زمينه را فراهم نمايد برای برگرداندن ايران به دوره قبل از
اسلام و دوره زردشتيگری .
اگر اين فرض درست باشد ، در اينجا وظيفه حضرت رضا همكاری با مأمون‏
است برای قلع و قمع كردن خطر بزرگتر ، يعنی خطر فضل بن سهل برای اسلام صد
درجه بالاتر از خطر مأمون است

پاورقی :
. 1 عرض كرديم كه اينها هيچكدام قطعی نيست و از شبهات تاريخ است ،
ولی برخی از روايات اينطور حكايت می‏كند .

225