« ثم جعلنا له جهنم يصليها مذموما مدحورا 0 و من اراد الاخرش و سعی لهاسعيها و هو مؤمن فاولئك كان سعيهم مشكورا 0 كلا نمد هؤلاء و هؤلاء من عطاءربك و ما كان عطاء ربك محظورا »( 1 ) . هر كه زندگی نقد را طالب باشد ، به آن اندازه و به آن كس كه بخواهيمنقد میدهيم ، سپس جهنم را برای وی قرار خواهيم داد تا وارد آن شود درحالی كه نكوهيده و منفور باشد . و هر كس عاقبت و سرانجام خوش بخواهد وآن طور كه شايسته است در راه آن كوشش كند و ايمان داشته باشد ، كوششاو مورد قبول خواهد شد . ما به هر دو گروه مدد میرسانيم ، به اينها و بهآنها . فيض پروردگار تو از كسی دريغ نمیشود . آياتی ديگر نيز از اين قبيل و هم از نوع دسته اول در قرآن كريم هست .اين دو دسته آيات از نظر غالب علمای تفسير و علمای كلام معارض يكديگرشناخته شدهاند . به عقيده آنها بايد مفاد ظاهر يك دسته را پذيرفت ودسته ديگر را تأويل كرد . از نيمه دوم قرن اول كه دو طرز تفكر در اينباب پيدا شد ، گروهی كه طرفدار آزادی و اختيار بشر شدند ، دسته اول اينآيات را تأويل و توجيه كردند و آنها به " قدری " معروف شدند . گروهیديگر كه طرفدار عقيده تقدير شدند ، دسته دوم اين آيات را تأويل كردند و" جبری " ناميده شدند . تدريجا كه دو فرقه بزرگ كلامی ، يعنی اشاعره ومعتزله ، پديد آمدند و مسائل پاورقی : 1 - اسری / 18 - . 20 |