نيروی مرموز حيات بهرهمندند . زندهترين امواج اجتماعی ، امواج و جنبشهای دينی است . پيوند اين امواجو اين نهضتها با جوهر حيات و فطرت زندگی از هر چيز ديگر اصيلتر است .در هيچ حركت و در هيچ موج ديگر اين اندازه نيروی حياتی و قدرت رشد وبالندگی وجود ندارد . تاريخ اسلام ، از اين نظر سخت آموزنده و تكاندهنده است . اسلام درابتدا به صورت يك موج بسيار كوچكی پديد آمد . آن روز كه حضرت محمد بنعبدالله صلی الله عليه و آله از كوه " حرا " به زير آمد در حالی كهدنيای درونش دگرگون شده بود و با دريای غيب و ملكوت اتصال يافته و ازفيوضات الهی لبريز شده بود و فرياد برآورد : " « قولوا لا اله الا اللهتفلحوا » " اين موج شروع شد . برخلاف هزاران امواج پر سرو صدا و پر دبدبه جهان ، در روزهای اول ازچهار ديوار خانهای كه تنها سه تن : محمد ( ص ) و خديجه و علی ( ع ) رادربر میگرفت تجاوز نمیكرد . اندكی طول نكشيد كه به ساير خانههای مكهسرايت كرد . پس از حدود ده سال به خارج مكه بالخصوص مدينه كشيده شد ،و در مدت كمی به ساير نقاط جزيرش العرب امتداد يافت ، و در كمتر ازنيم قرن دامنهاش سراسر جهان متمدن آنروز را گرفت و آوايش به همه گوشهارسيد . اين موج ، همانطور كه خاصيت موجهای زنده است ، به موازات اينكه روبه وسعت و گسترش نهاد ، بر قوت و قدرت و طول خويش افزود . هيچ دين ،آئين ، مسلك و نهضتی را نمیتوان يافت كه در طول اين چهارده قرن تحتتأثير اسلام قرار نگرفته باشد و هيچ |