سنی روايت كرده‏اند و در كافی و تحف العقول و كتابهای ديگر هست ،
پيغمبر اكرم فرمود :
« نضر الله عبدا سمع مقالتی فوعاها و بلغها من لم يسمعها »
خدای خرم سازد چهره آن بنده‏ای را كه سخن مرا بشنود و ضبط كند و برساند
به كسانی كه آنها از من نشنيده‏اند .
بعد اين جمله را اضافه فرمود :
« فرب حامل فقه غير فقيه و رب حامل فقه الی من هو افقه منه » ( 1 ) .
اين جمله خيلی نكته در آن هست ، يعنی اشاره‏ای است به آينده . " فقه‏
" يعنی فهم عميق ، ولی در اينجا مقصود جمله‏ای است كه عمق داشته باشد .
" فقه " با " فهم " فرقش اين است كه " فهم " مطلق فهميدن است و
" فقه " فهم عميق را می‏گويند . وقتی كه فقه به كلام اطلاق بشود يعنی سخنی‏
كه عمق زياد دارد . فرمود : بسا مردمی كه حامل يك سخن عميقند ولی خودشان‏
عميق نيستند . جمله را هميشه نقل می‏كند ولی خودش نمی‏تواند به عمق آن پی‏
ببرد . باز فرمود : بسا مردمی كه جمله‏ای را ، فقهی را حمل می‏كنند يعنی‏
جمله‏ای را كه از من شنيده‏اند ح فظ دارند ، فقيه هم هستند ولی نقل می‏كند
برای كسی كه از خود او فقيه‏تر است يعنی نقل می‏كند برای كسی كه از او
عميقتر است و عمق فكرش بيشتر است ، او كه وقتی برايش نقل می‏كند
چيزهايی می‏فهمد كه خود اين كه برای او نقل كرده نمی‏فهمد . اين است كه ما
می‏بينيم سخنان پيغمبر دقيقا قرن به

پاورقی :
. 1 سفينة البحار ، ج 1 ص . 392

42