خارج عربستان كه اين بتها نبودند ، يهوديها و نصرانيها بودند ، مجوسیهابودند ، آنها كه بت هبل نمیپرستيدند . قرآن خطاب به آنها میگويد :²يا اهل الكتاب تعالوا الی كلمة سواء بيننا و بينكم غ. بيائيد همه ما بهسوی يك سخن و حقيقت برويم ، حقيقتی كه مساوی است ميان ما و شما ، يعنینه از مای بخصوص است و نه از شمای بخصوص ، نه اختصاص دارد به ما و نهتعلق دارد به شما . همه بيائيد جمع شويم و برويم به سوی حقيقتی كه نه بهما اختصاص دارد و نه به شما ، نسبت مساوی دارد با ما و با شما . آنچيست ؟ « الا نعبد الا الله ». غير از خدا هيچ چيزی را پرستش نكنيم ،فقط خدا را پرستش بكنيم . در مقابل غير خدا هر چه هست ، كرنش و تواضعنكنيم ، گردن كج نكنيم . ما همه بشريم ، همه انسانيم ، همه چيز برایانسان آفريده شده است ، و انسان برای خدا در مقابل غير خدا نبايد فروتنیبكند ، مگر به امر خدا . « و لا نشرك به شيئا »[ و چيزی را شريك خداقرار ندهيم ] . « و لا يتخذ بعضنا بعضا اربابا من دون الله »( 1 ) . ديگراينكه چون ما همه افراد بشر هستيم ، بعضی از افراد ما بعضی افراد ديگر رابه عنوان رب خود و صاحب اختيار خود نگيرند ، همه افراد بشر مساوی باشيم، خدايی را كه خدای همه است پرستش بكنيم و همه ما نسبت به يكديگرمتساوی باشيم . « و لا يتخذ بعضنا بعضا اربابا من دون الله ». اين هدف كه آن را قرآنبه بشر میدهد ، آيا میتواند از هدفهايی باشد كه محدود به زمان و مكانمعين است ؟ امروز هم كه هزار و چهارصد سال از نزول اين آيه میگذرد هماناندازه نو است كه در هزار و چهارصد سال پيش نو بود ، همان اندازه نجاتبخش است كه در هزار و چهارصد سال پيش نجات بخش بود ، همان اندازهبشر امروز به پاورقی : . 1 سوره آل عمران ، آيه . 64 |