است ، اغلب در زندانهای هند است و همين تازگی گفتند كه آزاد شده است. اين نهضت ، نهضتی است مقدس ، اما نهضتی است كه مربوط به زمان ومكان محدود است ، يا بالأخره به نتيجه میرسد و اين مردم مسلمان استقلالخود را باز خواهند يافت و يا بالأخره بعد از سی چهل سال میفهمند كهفايدهای ندارد و مستهلك میشوند در ملت هند ، و موضوع منتفی میشود .نهضت ديگری در گوشه ديگری از كشورهای اسلامی هست به نام نهضت آزادیفلسطين . اين هم همين طور . اينها يك سلسله هدفهای موقت است كه بستهبه زمان و مكان است . حالا اگر اسلام آمده بود و نهضت اسلامی اين شكل رامیداشت ، تنها شكل مبارزه بابت هبل يالات يا عزی را میداشت و پيغمبرآمده بود برای اينكه اين بتها را از ميان ببرد ، و هدف محدود به همينمیبود ، قهرا پس از فتح مكه موضوع منتفی میشد ، چون به هدف خود رسيدهبود ، و نهضت وقتی كه به هدف و نتيجه خود رسيد خود به خود آرام میگيرد. اما نهضت اسلامی نهضت توحيدی بود . اين نهضت توحيدی در آن عصر و آنزمان و مكان كه بت لات و عزی و هبل و منات و امثال آنها را پرستشمیكردند نتيجهاش مبارزه با اين بتها بود ، ولی چون ريشه نهضت ، « لا الهالا الله و لا معبود الا الله » بود ، محدود به هبل و لات و عزی نبود : غيراز خدا هيچ چيزی ، هيچ شخصی ، هيچ ستارهای ، خورشيدی ، ماهی ، انسانی ،حتی مرامی ، مسلكی ، هيچ چيزی كه شیء به آن اطلاق بشود ، صلاحيت ندارد كههدف و معبود بشر قرار بگيرد . حقيقت قابل پرستش منحصر است به خدا ،همان خدائی كه ذاتش پايان ندارد و حركت بشر به سوی او پايان ناپذير وخستگی ناپذير است . قرآن هدف خود را اينطور عرضه میدارد : « قل يا اهل الكتاب تعالوا الیكلمة سواء بيننا و بينكم ». در محيط عربستان هبل و لات و عزی بود ، امادر |