دين و مذهب به طور كلی ايجاد كرد .
كليسا محاكمی به نام " انگيزيسيون " يا " تفتيش عقايد " به وجود
آورد كه نام اين محاكم از وظيفه‏ای كه به عهده آنها گذاشته شده بود ،
حكايت می‏كند .
ويل دورانت می‏نويسد :
" محكمه تفتيش عقايد ، قوانين و آيين دادرسی ای خاص خود داشت .
پيش از آنكه ديوان محاكمات آن در شهری تشكيل شود ، از فراز منابر
كليساها فرمان ايمان را به گوش می‏رسانيد و از مردم می‏خواست كه هر كدام‏
، از ملحد و بی دين و بدعتگذاری سراغ دارند به سمع اعضای محكمه تفتيش‏
برسانند . آنها را به خبرچينی ، به متهم ساختن همسايگان ، دوستان و
خويشاوندان تحريض و تشويق می‏كردند . . . به خبرچينان قول راز پوشی كامل‏
و حمايت داده می‏شد و آن كس كه ملحدی را می‏شناخت و رسوا نمی ساخت يا
در خانه خويش پنهان می‏داشت ، به لعن و تكفير و نفرين گرفتار می‏گشت . .
. طرق شكنجه در جاها و زمانهای مختلف ، متفاوت بود . گاه می‏شد كه دست‏
متهم را به پشتش می‏بستند و سپس با آنها می‏آويختندش . ممكن بود كه او
را ببندند چنانكه نتواند حركت كند و آنگاه چندان آب در گلويش بچكانند
كه به خفگی افتد . ممكن بود كه طنابی چند بر اطراف بازوان و ساقهايش‏
ببندند و چندان محكم كنند كه در گوشتهای تنش فرو رود و به استخوان برسد
" ( 1 ) .
و هم او می‏گويد :
" شماره قربانيان . . . از سال 1480 تا 1488 [ يعنی در مدت 8

پاورقی :
. 1 تاريخ تمدن ، ج / 18 ص 349 و . 351

68