در حال حاضر قانونی وجود ندارد تا معلوم كند كه در فلان موقعيت خاص ،كدام جهش روی خواهد داد و از اين لحاظ گفته میشود كه اتم تحت هيچ نظم وقاعدهای قرار نمیگيرد ، اما دارای خاصيتی است كه از نظر مشابهت شايدبتوان به اختيار تعبير كرد . ادينگتون ( 1 ) در كتاب ماهيت جهان فيزيكیبا همين امكان ، صحنه بزرگی آراسته است . راسل آنگاه به تاريخچه " اصل عدم موجبيت " پرداخته و اضافه میكند :" من در شگفتم از اينكه ادينگتون برای تأييد اختيار به اين اصل متوسلشده باشد ، زيرا اصل مزبور به هيچ وجه نشان نمیدهد كه در سير طبيعت ،اختيار وجود دارد " . آنگاه درباره اين مطلب بحث میكند كه آنچه از مكانيك كوانتومی نتيجهمیشود ، نفی عليت نيست ، نفی اصل موجبيت ( و اصل ضرورت ترتب معلولبر علت ) است . میگويد : " پس در اصل عدم موجبيت ، چيزی كه نشان دهد يك واقعه فيزيكی بدونعلت واقع میشود ، وجود ندارد . . . حال بر میگرديم به اتم و اختياری كهدر آن پنداشته میشود . نخست بايد دانست كه هنوز معلوم نيست حركت اتمكاملا سرسری باشد . ادعای قاطعيت در تأييد و يا رد اين نظريه به يكاندازه غير علمی و اشتباه آميز است ، زيرا علم در همين اواخر به كشفاين نكته نائل آمده است كه اتم در حوزه عمل قوانين فيزيكی قديم نيست وبرخی فيزيكدانان با بی پروايی از همين مقدمه نتيجه گرفتهاند كه اتم اصلادر حوزه عمل " قانون " نيست . . . پاورقی : 1 - آرتور استانلی ادينگتون فيزيكدان معروف قرن بيستم . |