روحی مساعدی میخواهد . چقدر زيبا و عالی در آثار دينی گفته شده است كه :« لا يدخل الملائكة بيتا فيه كلب أو صوره كلب » ( 1 ) . فرشتگان به خانهای كه در آن خانه ، سگ يا تصوير سگ وجود داشته باشدوارد نمی گردند . گفتيم جو روحی نامساعد . ممكن است پرسش شود كه جو اجتماعی چطور ؟جواب اين است كه ما علت نزديك و مباشر را گفتيم . شك نيست كه جواجتماعی نيز بايد مساعد باشد . ولی تأثير جو اجتماعی بر روی عقايد ،تأثير مستقيم نيست ، تأثير غير مستقيم است . جو فاسد اجتماعی جو روحیرا فاسد میكند و جو فاسد روحی زمينه رشد انديشههای متعالی را ضعيف وزمينه رشد انديشههای پست را تقويت میكند . به همين جهت است كه دراسلام به اصلاح محيط اجتماعی اهتمام زياد شده است و باز به همين جهت استكه سياستهايی كه میخواهند انديشههای متعالی را در مردمی بكشند ، زمينهفساد اخلاقی و عملی آنها را فراهم میكنند و برای فراهم كردن اين زمينه ،محيط اجتماعی را با وسايلی كه در اختيار دارند فاسد مینمايند . ما برای اينكه تأثير جو نامساعد روحی را در گرايشهای مادی روشن سازيم ،ناچاريم مطلبی را كه قبلا به آن اشاره كرديم مجددا توضيح دهيم . قبلا گفتيم كه ماديگری گاهی اعتقادی است و گاهی اخلاقی . ماديت اخلاقیيعنی اينكه شخص هر چند از نظر اعتقاد پاورقی : . 1 سفينة البحار ، ج / 2 ص . 486 |