مستقلی است ؟ .
حال كداميك را بايد پذيرفت ؟ .
به نظر ما قرآن شرك را به هيچ معنی نمی‏پذيرد . قرآن كتاب توحيد به‏
تمام معنی كلمه است . كتاب توحيد است به اين معنا كه برای خداوند مثل‏
قائل نيست ( توحيد ذاتی ) : " « ليس كمثله شی‏ء »" ( 1 ) كتاب توحيد
است به اين مفهوم كه از صفات و اسماء ، آنچه را كه حداكثر كمال را در
بردارد برای خدا می‏داند : " « له الاسماء الحسنی " ( 2 ) " و لله المثل‏
الاعلی » " ( 3 ) كتاب توحيد است به معنای اينكه در ذات خداوند
هيچگونه كثرتی را نمی‏پذيرد . كتاب توحيد است به اين معنا كه در مقا بل‏
خدا ، فاعلی را نمی‏پذيرد و هر فاعلی را در طول خدا می‏پذيرد كه معنی لا حول‏
و لا قوه الا بالله همين است . و كتاب توحيد است به اين مفهوم كه هيچ‏
هدفی را برای كائنات هدف اساسی و مستقل و نهائی نمی‏داند جز خدا . از
جمله برای انسان چه در حركت تكوينی و چه در حركت تكليفی و تشريعی او
هدفی جز خدا نمی‏شناسد .
انسانی كه اسلام می‏خواهد با انسانی كه مكتبهای فلسفی بشر می‏خواهند ، از
زمين تا آسمان فرق دارد . خيلی چيزها كه اسلام می‏گويد با آنچه ديگران‏
می‏گويند يكی است اما نه با يك ديد . اسلام هميشه به مسائل از جهت‏
توحيدی و خدائی نظر می‏كند . مثلا چنانكه قبلا گفته‏ايم بشر در فلسفه خود
رسيده است به اينجا كه می‏گويد در

پاورقی :
1 - سوره شوری آيه 11 ( هيچ مثل و مانندی برای او نيست ) .
2 - سوره طه آيه 8 ( همه اسماء نيكو مخصوص او است ) .
3 - سوره نحل آيه 60 ( و صفات والا خاص خدا است ) .

83