نظری حكيمانه است و در مسائل عملی هم انسانی است صد در صد معتدل از نظراخلاق ، چون معتقدند همه خلقهای نيك همان معتدل آنها است . يعنی اخلاقنيك ، اخلاقی است كه در آن هر قوه و غريزهای حق خود را به عدالت میگيرد. بر اساس نظر حكما حكمت و علم ، مخصوصا علمی كه پايه حكمت است ،ذاتا كمال است ( البته علم به طور مطلق ، حكمت جزئی هم به جای خود )پس حكمت كلی كمال است ، نه مقدمه كمال . همانطور كه در ابتدا راجع به ايمان گفتيم كه آيا هدف است يا وسيله ،اكنون در مورد حكمت میگوئيم آيا حكمت برای انسان هدف است يا وسيله ؟آيا علم برای انسان هدف است يا وسيله ، يا هم هدف است و هم وسيله ؟ .آيا علم كمال انسان است ؟ البته اگر كمال است منافعی هم بر آن مترتباست . اصولا علم به خاطر منافعش خوب است ، اگر منافع آن نباشد علم همبه درد نمیخورد . هر علمی كه منفعت آن بيشتر است بهتر است و آنكهمنفعتش كمتر است ، كم ارزشتر است . 4 - نظريه هندوئيسم نظر ديگری وجود دارد و آن اينكه كمال انسان در " عواطف " است يعنیدر " محبت " است يا لااقل محبت هم يكی از اركان كمال انسان است .از نظر حكما كمال در " حكمت و عدالت " و از نظر عرفا در " حقيقت" بود و از اين نظر كه يك نظر اخلاقی است ، در محبت است . |