قسمتی از سرزمين دشمن را تصرف كند میگوئيم فلان لشكر در حال پيشرفت استولی نمیگوئيم در حال تكامل است . چرا ؟ برای اينكه در مفهوم تكامل ،تعالی خوابيده است يعنی تكامل حركت است اما حركت رو به بالا و عمودی .تكامل ، حركت از سطحی به سطح بالاتر است . ولی پيشرفت در يك سطح افقیهم درست است . يك سپاهی كه سرزمينی را اشغال كرده است وقتی قسمتديگری را بر متصرفات خودش اضافه میكند ، میگوئيم پيشروی كرده است يعنیدر همان سطحی كه بوده مقدار ديگری به قلمرو خودش افزوده است . چرااينجا نمیگوئيم تكامل ؟ برای اينكه در تكامل تعالی خوابيده است . پسوقتی كه ما میگوئيم تكامل اجتماعی ، در مفهومش تعالی انسان از نظراجتماعی است نه صرف پيشرفت . ای بسا چيزها كه برای انسان و جامعهانسان پيشرفت باشد ولی برای جامعه انسانی تكامل و تعالی شمرده نشود .اين را میگويم برای اينكه معلوم شود كه اگر بعضی از علما در اينكه بتواننام بعضی از مسائل را تكامل گذاشت ترديد كردهاند ، نظرشان خالی از نوعیدقت نيست . با اينكه نظر آنها را تأييد نمیكنيم ولی آنها متوجه نوعیدقت شدهاند . پس تكامل با پيشرفت و همچنين با توسعه تفاوت دارد . (توسعه و پيشرفت تقريبا يك مفهوم دارند ) . اما فرق تكامل با مسئله تمام اين است كه يك شيئی اگر دارای يك سلسلهاجزاء باشد مثل يك ساختمان و يا يك اتومبيل ، مادامی كه همه اجزاء لازمدر او وجود پيدا نكرده ، میگوئيم ناقص است ، وقتی كه آخرين جزء را مثلاآخرين آجر را زدند و میگوئيم تمام شد يعنی همه اجزاء به پايان رسيد . ولیتكامل ، در درجات و مراحل |