درس دوازدهم اقسام قياس قياس در يك تقسيم اساسی ، منقسم میگردد به دو قسم : اقترانی واستثنائی . قبلا گفتيم كه هر قياسی مشتمل بر لااقل دو قضيه است ، يعنی از يك قضيهقياس تشكيل نمیشود و به عبارت ديگر يك قضيه هيچگاه مولد نيست . و نيزگفتيم دو قضيه آنگاه قياس تشكيل میدهند و مولد میگردند كه با نتيجه موردنظر بيگانه نبوده باشند . همانطوری كه فرزند وارث پدر و مادر است وهسته اصلی او از آنها بيرون آمده است ، همين طور است نتيجه نسبت بهمقدمتين . چيزی كه هست نتيجه گاهی به صورت پراكنده در مقدمتين موجوداست يعنی هر جزء ( موضوع و يا محمول در حمليه ، و مقدم يا تالی در شرطيه) در يك مقدمه قرار گرفته است ، و گاهی يكجا در مقدمتين قرار گرفتهاست . اگر به صورت پراكنده در مقدمتين قرار گيرد " قياس اقترانی "ناميده میشود ، و اگر يكجا در مقدمتين قرار گيرد " قياس استثنائی "ناميده میشود . اگر بگوييم : آهن فلز است . ( صغرا ) |