رياضيات و طبيعيات و سياسيات و اخلاقيات و منزليات بوده باشد . و به‏
اين اعتبار بود كه می‏گفتند : ( هر كس فيلسوف باشد جهانی می‏شود علمی ،
مشابه جهان عينی ) .
مسلمين آنگاه كه می‏خواستند تقسيم ارسطوئی را درباره علوم بيان كنند
كلمه فلسفه يا كلمه حكمت را بكار می‏بردند . می‏گفتند فلسفه ( يعنی علم‏
عقلی ) بر دو قسم است : نظری و عملی .
فلسفه نظری آن است كه درباره اشياء آنچنان كه هستند بحث می‏كند ، و
فلسفه عملی آن است كه درباره افعال انسان آنچنانكه بايد و شايسته است‏
باشد بحث می‏كند . فلسفه نظری بر سه قسم است :
الهيات يا فلسفه عليا . رياضيات يا فلسفه وسطا . طبيعيات يا فلسفه‏
سفلا . فلسفه عليا يا الهيات به نوبه خود مشتمل بر دو فن است : امور
عامه ، و ديگر الهيات بالمعنی الاخص .
رياضيات چهار بخش است و هر كدام علم عليحده است : حساب ، هندسه ،
هيئت ، موسيقی .
طبيعيات نيز به نوبه خود بخشها و اقسام زيادی دارد . فلسفه عملی نيز
به نوبه خود تقسيم می‏شود به علم اخلاق ، علم تدبير منزل ، علم سياست مدن.
عليهذا پس فيلسوف كامل يعنی جامع همه علوم نامبرده .

فلسفه حقيقی يا علم اعلی

از نظر اين فلاسفه ، در ميان بخشهای متعدد فلسفه ، يك بخش نسبت به‏
ساير بخشها امتياز خاص دارد و گوئی يك

149