يك كلی از راه تجربه چند مورد معدود به دست آمد با يك قياس به سايرموارد تعميم داده میشود . اما اگر منظور اين است كه علم به كبرا علم اجمالی به همه جزئيات و ازآن جمله نتيجه است ، و به اصطلاح علم به نتيجه در علم به كبرا منطوی است، مطلب درستی است ولی آنچه در نتيجه مطلوب است و قياس به خاطر آنتشكيل میشود علم تفصيلی به نتيجه است نه علم بسيط اجمالی و انطواعی .پس در واقع در هر قياسی علم تفصيلی به نتيجه موقوف است به علم اجمالیو انطوائی به نتيجه در ضمن كبرا ، و اين مانعی ندارد و دور نيست زيرا دوگونه علم است . پاسخی كه بوعلی به ابوسعيد داد همين بود كه علم به نتيجه ، در نتيجهتفصيلی است ، و علم به نتيجه در ضمن كبرا ، اجمالی و انطوائی است ، واينها دو گونه علماند . 2 - هر قياس يا تكرار معلوم است و يا مصادره به مطلوب ، زيرا آنگاهكه قياس تشكيل داده میگوييم : هر انسان حيوان است . و هر حيوان جسم است . پس هر انسان جسم است . يا اين است كه در ضمن قضيه " هر حيوان جسم است " ( كبرا ) میدانيمكه انسان نيز كه يكی از انواع حيوانات است جسم است ، يا نمیدانيم ؟اگر میدانيم پس نتيجه قبلا در كبرا معلوم بود و بار ديگر تكرار شده است، پس نتيجه تكرار همان چيزی است كه در كبرا معلوم است و چيز جديدینيست . و اگر مجهول |