درس دهم تناقض عكس در ميان احكام قضايا ، آن كه از همه مهمتر است و در همه جا به كارمیآيد اصل تناقض است . ما قبلا گفتيم كه اگر دو قضيه از لحاظ موضوع ومحمول وحدت داشته باشند اما از لحاظ كم و كيف يعنی از لحاظ كليت وجزئيت ، و ايجاب و سلب با يكديگر اختلاف داشته باشند ، رابطه اين دوقضيه رابطه تناقض است و اين دو قضيه را متناقضين مینامند . و هم گفتيم كه حكم متناقضين اينست كه از صدق هر يك كذب ديگری لازممیآيد و از كذب هر يك صدق ديگری لازم میآيد . به عبارت ديگر : هماجتماع نقيضين و هم ارتفاع نقيضين محال است . بنابر بيان فوق ، موجبه كليه و سالبه جزئيه نقيض يكديگرند و سالبهكليه و موجبه جزئيه نيز نقيض يكديگرند . در تناقض علاوه بر وحدت موضوع و محمول ، چند وحدت ديگر هم شرط است :وحدت در زمان ، وحدت در مكان ، وحدت در شرط ، |
