اما مركب انشائی عبارت است از جملهای كه از چيزی خبر نمیدهد بلكهخود ، به وجود آورنده يك معنی است . مثل اين كه میگوييم : برو ، بيا ،حرف نزن ، آيا با من میآيی ؟ . ما با اين جملهها فرمان يعنی امر و نهی وسؤال انشاء میكنيم و به وجود میآوريم بدون اينكه از چيزی خبر داده باشيم.مركب تام خبری چون از چيزی حكايت میكند و خبر میدهد ممكن است باآنچه از آن خبر میدهد مطابقت داشته باشد و ممكن است مطابقت نداشتهباشد . مثلا وقتی میگوييم من سال گذشته به مكه رفتم ، ممكن است واقعاچنين باشد و من سال گذشته به مكه رفته باشم ، در اين صورت اين جملهخبريه ، صادق است ، و ممكن است نرفته باشم و در اين صورت اين جمله ،كاذب است . اما مركب انشائی چون از چيزی حكايت نمیكند و خبر نمیدهد بلكه خود بهوجود آورنده يك معنی است ، چيزی در خارج ندارد كه با آن مطابقت داشتهباشد يا مطابقت نداشته باشد . از اينرو در مركب انشائی صادق بودن ياكاذب بودن بیمعنی است . قضيه در اصطلاح منطقيين همان " قول مركب تام خبری " است . لهذا درتعريف قضيه میگويند : " قول يحتمل الصدق والكذب " قولی است كهاحتمال صدق و كذب در آن راه دارد . سر اين كه میگوييم احتمال صدق و كذبدر آن راه دارد ، اين است كه اولا قولی است مركب نه مفرد ، ثانيا مركبتام است نه غير تام ، ثالثا مركب تام خبری است نه انشائی ، زيرا درقول مفرد ، و همچنين قول مركب غير تام ، و همچنين قول مركب تام انشائی، |
