جزای عمل باقی است . ولی قرآن می‏گويد خود عمل باقی است :
« يا ايها الذين امنوا اتقوا الله ، و لتنظر نفس ما قدمت لغد ، و
اتقوا الله ، ان الله خبير بما تعملون »( 1 ) .
شما بعد از چهارده قرن پيدا كنيد يك كسی بتواند به اين زيبايی و به‏
اين تأثير موعظه كند : " « يا ايها الذين امنوا اتقوا الله »" ای‏
كسانی كه ايمان آورده‏ايد ( خطاب به مؤمنين است ) تقوای الهی را داشته‏
باشيد ، خدا را در نظر بگيريد " « و لتنظر نفس ما قدمت لغد »" لازم‏
است هر نفسی دقت كند در آنچه كه برای فردا پيش می‏فرستد ( چقدر اين‏
تعبير عجيب است ! ) . " « و لتنظر نفس ما قدمت لغد »" برای ما
مجسم می‏شود ، مثل اينكه ما فعلا در كشوری مشغول تهيه لوازمی هستيم و مرتب‏
پيش می‏فرستيم ، اينها را می‏فرستيم به آنجايی كه بعد خودمان می‏خواهيم‏
برويم . مثلا رفته‏ايم اروپا و مدت موقتی آنجا هستيم ، آنجا مرتب می‏خريم‏
و می‏فرستيم برای اينكه بعد هم خودمان برويم و با چيزهايی كه پيش‏
فرستاده‏ايم و زندگی‏مان را تشكيل می‏دهد زندگی كنيم . " « و لتنظر نفس ما
قدمت لغد »" واجب است ، لازم است ، بايد هر نفسی دقت كند در آنچه‏
كه پيش می‏فرستد ، يعنی منتهای دقت را در اعمال خودتان انجام بدهيد ،
اينها پيش فرستاده های شماست . اين جور تعبير كردن از انسان و از عمل‏
انسان و از دنيای آينده انسان ، دهان يك نفر شهری درس خوانده و دانشگاه‏
ديده‏اش هم می‏چايد كه بتواند اين طور مطلب را تعبير كند : " « و لتنظر
نفس ما قدمت لغد »" . بعد " « و اتقوا الله »" ( سبك موعظه را
ببينيد ، يك " « اتقوا الله »" می‏گويد ، يك جمله می‏گويد ، دوباره "
« اتقوا الله »" خدا را در نظر بگيريد ، از خدا بترسيد " « ان الله‏
خبير بما تعملون »" ابتدا می‏گويد خودتان بازرسی كنيد اعمال خودتان را ،
دقت كنيد ، بعد می‏گويد خداوند آگاه است به اعمال شما ، يعنی تو خيال‏
نكن اگر دقت نكردی چشم ديگری نيست كه دقت كند ، يك چشم بسيار بسيار
دقيقی هست ، او می‏بيند . پس تو يك وقت اين جور فكر نكن كه حالا
می‏فرستيم هر چه شد شد ، يك جور ديگر می‏گوييم . نه ، اين جور نيست . خدا
قبل از تو اعمال تو را می‏بيند . پس تو در اعمال خودت دقت كن . بعد
می‏فرمايد : " « و لا تكونوا كالذين نسوا الله فانسيهم انفسهم اولئك هم‏
الفاسقون »" ( 2 ) مباشيد از كسانی كه خدا را فراموش كردند بعد به‏

پاورقی :
. 1 حشر / . 18
. 2 حشر / . 19

214