حديث آمده و به دنبال آن در ادبيات ما آمده است [ بيانگر همين واقعيت‏
است ] .

حديثی از " كافی "

در حديثی كه شيعه و سنی روايت كرده‏اند و در شيعه در كتاب كافی هست‏
آمده است كه خداوند متعال فرشته را آفريد و او را از عقل محض ساخت و
حيوان را آفريد و او را از شهوت محض ساخت و انسان را آفريد و در انسان‏
اين دو را سرشت فرشته و سرشت حيوان را با يكديگر تركيب كرد و از او
انسان آفريده شد : « ان الله تعالی خلق الملائكه و ركب فيهم العقل و خلق‏
البهائم و ركب فيهم الشهوه و خلق الانسان و ركب فيه العقل و الشهوه »
( 1 ) .
مولوی هم می‏گويد :

در حديث آمد كه خلاق مجيد

خلق عالم را سه گونه آفريد

بعد سه گونه را بر اساس همين حديث كه شيعه و سنی روايت كرده‏اند شرح‏
می‏دهد .
اين تركيب انسان به تعبير حديث از جنبه فرشته‏ای و جنبه حيوانی ( يك‏
موجود فرشته - حيوان ) قهرا در انسان دو گرايش متضاد به وجود آورده ،
گرايشی رو به بالا و گرايشی رو به پايين ، گرايشی آسمانی و گرايشی زمينی .
آنگاه خدا به انسان عقل و اراده داده است و او را در ميان اين دو راه [
مختار كرده است : ] « انا هديناه السبيل اما شاكرا و اما كفورا »( 2 )
. او را در ميان دو راه قرار داده و به او اراده

پاورقی :
. 1 علل الشرايع ، ج 1 ، باب 6 ، ص 4 ، با اندكی اختلاف .
. 2 انسان / . 3

106