تكامل است ! بديهی است كه چنين نيست . تكامل يعنی گام برداشتن در مسيركمال ، يعنی شیء متكامل كه منزل عوض میكند و مراحل را مرحله به مرحلهپشت سر میگذارد ، گذشته از عدم ثبات و در يك جا متوقف نبودن ، يكامر ديگر هم در آن هست و آن اين است كه اين تغيير در مسير كمال صورتگرفته است ، بدين معنی كه مبدئی را در نظر گرفتهايم ، بعد میگوييم در آنمتكامل شده است ، يعنی در مرحله بعد همان را در مرحله عالیتر و به مقداربيشتر دارد . پس اگر مسير ، مسير كمال نباشد آن تغيير مرحله و آن تغيير و جابجا شدن، تكامل نيست . اگر مسير بخواهد مسير كمال باشد بايد يك امری را ما درنظر بگيريم بعد بگوييم آن امر را كه [ اين شیء ] در ابتدا داشته است كهما آن را كمال تلقی كردهايم در مرحله بعد همان را به شكل افزونتری دارد .مثلا تكامل در علم و تكامل در صنعت را در نظر میگيريم . جامعهای درمرحلهای از علم و دانايی و اطلاع و كشف اسرار طبيعت و در مرحلهای ازصنعت هست ، در مرحله ديگر تغيير میكند ، حال آيا هر تغييری را میتوانيمبگوييم " تكامل " ؟ اگر در دوره بعد ، اين مردم جاهلتر و نادانتر شدند، قدرت فنی و صنعتیشان ضعيفتر شد باز میتوانيم بگوييم تكامل پيداكردهاند چون با گذشته فرق كردهاند ؟ م ثلا آمار باسوادها سابق بيشتر بودحالا كمتر شده است ، سطح سواد و معلومات قبلا بيشتر بود حالا كمتر شدهاست ، آيا میتوانيم بگوييم چون اكنون در آن مرحله نيستند ، پس تكاملاست ؟ نه ، آن وقتی ما میگوييم تكامل است كه در دوره بعد ، آن جامعه ازنظر كميت يا كيفيت و يا از هر دو نظر در سطح بالاتر قرار گرفته باشد ،يعنی اگر |