نباشد ، مانند تقوا ، عدالت ، جود وسخا ، شجاعت ، صبر و رضا ، استقامت‏
و غيره .
ج . احكام و مسائل عملی ، يعنی اموری كه هدف از آنها اين است كه‏
انسان در خارج ، عمل خاصی انجام دهد ، و يا عملی كه انجام ميدهد چگونه‏
باشد و چگونه نباشد ، و به عبارت ديگر " قوانين و مقررات موضوعه " .
فقهاء اسلام ، كلمه فقه را در مورد قسم اخير اصطلاح كردند ، شايد از آن‏
نظر كه از صدر اسلام آنچه بيشتر مورد توجه و پرسش مردم بود مسائل عملی‏
بود . از اينرو كسانی كه تخصصشان در اين رشته مسائل بود به عنوان "
فقهاء " شناخته شدند .

حكم تكليفی و حكم وضعی

لازم است بعضی اصطلاحات خاص فقهاء را ذكر كنيم . از آن جمله اين است‏
كه فقهاء احكام را ، يعنی مقررات موضوعه الهی را به دو قسم تقسيم می‏كنند
: حكم تكليفی ، حكم وضعی .
حكم تكليفی يعنی وجوب ، حرمت ، استحباب ، كراهت ، اباحه .
اين پنج حكم به عنوان احكام خمسه تكليفيه خوانده می‏شوند .
می‏گويند از نظر اسلام هيچ كاری از كارها خالی از اين پنج حكم نيست ، يا
واجب است يعنی بايد انجام يابد و نبايد ترك شود مانند نمازهای يوميه ،
و يا حرام است يعنی نبايد انجام يابد و بايد ترك شود مانند دروغ ، ظلم‏
، شرب خمر و امثال اينها ، و يا مستحب

70