بروجردی شروع كنيم میتوانيم سلسله اساتيد فقهی ايشان را تا عصر ائمهاطهار به طور مسلسل بيان نمائيم . چنين حيات متسلسل و متداوم يازده قرنو نيمی ظاهرا در هيچ تمدن و فرهنگ ديگر غير از تمدن و فرهنگ اسلامی وجودندارد . استمرار فرهنگی به معنی واقعی ، كه يك روح و يك حيات ، بدونهيچ وقفه و انقطاع ، طبقات منظم و مرتب و متوالی را در قرونی اينچنيندرازمدت به يكديگر پيوند دهد و يك روح بر همه حاكم باشد ، جز در تمدن وفرهنگ اسلامی نتوان يافت . در تمدن و فرهنگهای ديگر ، ما به سوابقطولانیتری احيانا بر میخوريم ولی با وقفهها و بريدگيها و انقطاعها .همچنانكه قبلا نيز ياد آوری كرديم ، اينكه قرن سوم را كه مقارن با غيبتصغرا است مبدأ قرار داديم نه بدان جهت است كه حيات فقه شيعه از قرنسوم آغاز میشود ، بلكه بدان جهت است كه قبل از آن عصر ، عصر حضور ائمهاطهار است و فقهاء شيعه تحت الشعاع ائمهاند و استقلالی ندارند . والاآغاز اجتهاد و فقاهت در ميان شيعه و آغاز تأليف كتاب فقهی به عهدصحابه میرسد . چنانكه گفتيم اولين كتاب را علی بن ابی رافع ( برادرعبيدالله بن ابی رافع كاتب و خزانه دار اميرالمؤمنين علی ( ع ) در زمانخلافت آن حضرت ) نوشته است . ب . برخلاف تصور بعضی ها ، معارف شيعه و از آن جمله فقه شيعه تنها بهوسيله فقهاء ايرانی تدوين و تنظيم نشده است . ايرانی و غير ايرانی در آنسهيم بودهاند . تا قبل از قرن دهم هجری و ظهور صفويه ، غلبه با عناصر غيرايرانی است وتنها از اواسط دوره صفويه است كه غلبه با ايرانيان میگردد. |
