فكری و ابداع يك فلسفه غلط در مسائل اجتماعی اسلام بود كه اساس اسلام را
تهديد می‏كرد و قابل جبران نبود .
خوارج شعاری بر اساس اين طرز تفكر به وجود آوردند و آن اينكه : " لا
حكم الا لله " يعنی جز خدا كسی حق ندارد در ميان مردم حكم كند .
علی - عليه السلام - می‏فرمايد : " اين سخن درستی است كه برای مقصود
نادرستی به كار می‏رود . حكم يعنی قانون ، قانونگذاری البته حق خداست ، و
حق كسی است كه خدا به او اجازه داده است . اما مقصود خوارج از اين جمله‏
اين است كه حكومت مخصوص خداست ، در صورتی كه جامعه بشری به هر حال‏
نيازمند به مدير و گرداننده و اجرا كننده قانون است " ( 1 ) . خوارج‏
بعدها ناچار شدند تا حدودی

پاورقی :

. 1 كلمه حق يراد بها الباطل . نعم انه لا حكم الا لله و لكن هؤلاء
يقولون لاامره الا لله و انه لابد للناس من امير بر او فاجر يعمل فی امرته‏
المؤمن و يستمتع فيها الكافر و يبلغ الله فيه الاجل و يجمع به الفيئی و
يقاتل به العدو و تأمن به السبل و يؤخذ به للضعيف من القوی حتی يستريح‏

بر و يستراح من فاجر » - نهج البلاغه ، خطبه . 40

171