و گفته می‏شود در مبارزه حق و باطل ، حق پيروز است :
« بل نقذف بالحق علی الباطل فيدمغه فاذا هو زاهق »( 1 ) .
و گفته می‏شود دست تأييد خداوند پشت سر پيامبران راستين است :
« إنا لننصر رسلنا و الذين امنوا فی الحيوش الدنيا و يوم يقوم الأشهاد
( 2 ) .
و لقد سبقت كلمتنا لعبادنا المرسلين . إنهم لهم المنصورون . وإن جندنا
لهم الغالبون ». . . ( 3 )
ولی با بيان گذشته اين اصول مورد ترديد قرار می‏گيرد . با بيان گذشته هر
چند پيامبران و رسولان و ساير مصلحان گذشته تاريخ تبرئه می‏شوند ، اما خدای‏
پيامبران تخطئه می‏شود .
راستی مشكله‏ای است . از طرفی قرآن نوعی ديد خوشبينانه به جريان كلی‏
جهان می‏دهد . قرآن اصرار می‏ورزد كه " حق " را محور هستی و محور زندگی‏
اجتماعی انسان معرفی نمايد . حكمت الهی نيز روی اصول ويژه خود مدعی است‏
كه همواره خير بر شر و حق بر باطل می‏چربد ، شر و باطل وجودهای عرضی و
طفيلی و غيراصيل‏اند .
از طرف ديگر ، مطالعه و مشاهده تاريخ گذشته و حال نوعی

پاورقی :
. 1 انبياء / . 18
. 2 غافر / . 51
. 3 صافات / 171 - . 173

151