اثری از آنچه كه معنی واقعی نبوت را بيان كند نشان بدهند . البته ما
آيات قرآن در مسأله نبوت را می‏خوانيم و بايد هم بخوانيم ، شما مخصوصا
برويد مطالعه بفرماييد و جلسه ديگر كاملا از روی مطالعه بياييد بگوييد تا
ببينيد يك حرف حسابی پيدا می‏كنيد يا پيدا نمی‏كنيد . چه در نبوت ، چه‏
در توحيد و چه در معاد ، اين كتاب يك كلمه درست ندارد . در نبوت يك‏
اساس باطلی است كه هركسی نگاه كند اعتقادش به نبوت [ سست می‏شود ]
اگر فكر كند ، مگر كسی مجذوب باشد و بخواهد بخواند و نخواهد فكر كند ، و
الا اگر كسی بخواهد از روی آزاد فكری مطالعه كند ، اساس نبوت را متزلزل‏
می‏بيند ، اساس توحيد را هم متزلزل می‏بيند ، اساس معاد را هم متزلزل‏
می‏بيند ، و ما كه نبايد به خاطر حب و بغض ، يك چيزی را كه با اصول دين‏
سر و كار دارد اغماض كنيم .
- در قسمت اول ، بنده طرفدار ويليام جيمز نيستم كه بگوييم حقايق‏
چيزهايی هستند كه مفيدند ، آن بحث را می‏دانم ولی عرض كردم كه اينجور
بايد طرح كنيم ، حالا شما با طرحش مخالفيد چيز ديگری است .
پاسخ : من مخالف نيستم ، من عرض كردم يك وقتی كسی به عنوان " آيات‏
" وارد اينها می‏شود ، خيلی درست هم هست ، اما يك كسی می‏خواهد از همين‏
آثار عادی و طبيعی استدلال كند ، استدلال از راه اثر ، كه گفتم " برهان‏
انی " ناميده می‏شود . آن ، حرف بسيار درستی هست . اصلا عموم مردم كه تا
حالا به پيغمبران معتقد شده‏اند ، از راه آثارشان معتقد شده‏اند . در اين كه‏
ما بحث نداريم ، ولی ما در بحث " معجزات " وارد آن می‏شويم . اين يك‏
بحث عليحده‏ای بود كه ما كرديم . بنده عرض كردم اگر بخواهد از راه آثار
وارد شود اين آثاری كه اينجا ذكر شده دلالت نمی‏كند ، يعنی اگر ما اينها
را بخواهيم ملاك قرار بدهيم اصلا بر صدق انبياء دلالت ندارد .
- منظورم اين بود كه آن طرز استدلال را ما معتقديم از آن طريق شروع‏
بكنيم اما آن كسی كه شروع می‏كند بايد دليل بياورد . ممكن است كسی ثابت‏
كند فلان نوع حكومت يا فلان رژيم يك محاسنی دارد و يك معايبی ، بنابراين‏
آن افرادی كه از فوائد و محاسنش می‏خواهند حقانيتش را ثابت كنند اشتباه‏
كنند . اما استدلال كننده بايد قوی باشد و ثابت كند معايبی ندارد . شما
فرض كرديد يك استدلالی را كه بر ناحق است كسی می‏خواهد بيان كند ، طبيعی‏
است يك موارد ضعف دارد و يك موارد قوت ،

58