کتابخانه الکترونيکي انهار

منبع تمام علتها و اسباب ديگر است و يا اينكه در يك نقطه و در يك‏
علت نهايی متمركز نمی‏شود ؟ بسيار خوب ، ما با دليل فهميديم كه در يك‏
نقطه نهايی متمركز می‏شود . اين درست مثل اين است كه يك كسی بيايد
قانون جاذبه عمومی را كشف كند كه يك قانونی در دنيا هست به نام جاذبه‏
عمومی . چنين چيزی برای روح بشر جاذبه ندارد ، يعنی روح بشر را به سوی‏
خودش نمی‏كشد ، در روح بشر عشق و طلب به سوی خودش ايجاد نمی‏كند ، پرواز
ايجاد نمی‏كند .
ولی خدا به آن شكل كه انبياء عموما ( 1 ) [ بيان كرده‏اند ] ، آن خدايی‏
كه قرآن به بشر معرفی می‏كند جاذبه دارد ، جميل است ، زيباست ، شايسته‏
است كه محبوب و مطلوب بشر قرار بگيرد ، بلكه تنها چيزی كه شايسته است‏
به تمام معنا مطلوب و محبوب بشر قرار بگيرد اوست . به گونه‏ای خدا را
به انسان می‏شناسانند كه در انسان نوعی اشتعال ايجاد می‏شود يعنی انسان‏
برافروخته می‏شود ، در او عشق و حركت به سوی آن خدا به وجود می‏آيد ، شب‏
زنده‏داری‏ها به وجود می‏آورد ، تشنگی در روزها به وجود می‏آورد كه برای اين‏
خدا تشنگيها می‏كشد ، گرسنگيها می‏كشد ، شب زنده‏داری‏ها پيدا می‏كند ، "
« تجاهدون فی سبيل الله باموالكم و انفسكم »" ( 2 ) می‏شود ، جان در راه‏
اين خدا فدا می‏كند ، مال در راه اين خدا فدا می‏كند . اصلا ارسطو قادر
نيست كه خدا را به اين شكل به بشر بشناساند . [ می‏گويد ] علة العلل .
همه علتهای دنيا در يك نقطه متمركز می‏شود . بسيار خوب در يك نقطه‏
متمركز بشود ، آخرش چی ؟ اما آن خدايی كه ما در قرآن می‏بينيم ، غير از
اينكه علة العلل است يا به تعبير قرآن " « الاول »" است ، اول مطلق‏
است ، همه چيز از آنجا پيدا شده ، عمده مطلب آن " الاخر " بودنش است‏
يعنی آن كه باز به تعبير قرآن همه اشياء طبعا به سوی او بازگشت می‏كنند و
به سوی او می‏روند و نهايت همه چيز به سوی اوست . ايندو از زمين تا
آسمان فرق می‏كنند . اينجور خدا را توصيف كردن يعنی خدا را در روبروی‏
خلقت قرار دادن ، نه [ تنها ] در پشت سر خلقت . عله العلل ، خدا را در
پشت سر خلقت قرار می‏دهد يعنی اين خلقتی كه دارد همين‏طور حركت می‏كند ،
در آن [ عقب ] يك علت

پاورقی :
. 1 البته وقتی می‏گوييم انبياء عموما ، ما انبياء را فقط از زبان قرآن‏
می‏شناسيم ، از غير قرآن ما انبيايی را نمی‏شناسيم و بلكه در آن كتابهای‏
ديگر آن انبياء را كه نشان می‏دهند يك چيزهايی است كه غير قابل قبول‏
است .
. 2 صف / . 11