ارتباط ندارد يعنی يك كسی می‏تواند خداپرست باشد و انبياء را قبول نكند
كما اينكه بسياری از دانشمندان دنيا هستند و بودند كه انبياء را قبول‏
نداشتند و خدا را قبول داشتند ولی كسی كه خدا را قبول كند و انبياء را
قبول كند سومی را نمی‏تواند قبول نكند بخصوص كه سومی طبيعی نيست يعنی‏
چيزی نيست كه خود آدم آن را حس كند . خداپرستی را خود آدم حس می‏كند ،
شايد احساس نياز به سرپرستی و هدايت هم می‏كند . خدا پرستی را خود آدم‏
حس می‏كند ، شايد احساس نياز به سرپرستی و هدايت هم می‏كند ، اما معاد
چيزی نيست كه انسان خودش اگر نگويند و تلقين نكنند و تكليف نكنند كه‏
راجع به اين مطالعه كن و فكر كن ، پيش خودش فكر كند بعد از اينكه من‏
مردم دوباره زنده می‏شوم .
استاد : اولا اين مسأله كه گفتيد اصول دين سه تاست يا پنج تا ، يك‏
چيزی نيست كه در قرآن يا در حديث معتبری آمده باشد ، كه ما بايد اين را
بپذيريم . اين ، استنباطی است كه علمای اسلام كرده‏اند . [ اگر بگوييم ]
اصول دين دوتاست ، در نتيجه فرق نمی‏كند . شما اين مطلب را قبول می‏كنيد
كه اگر كسی منكر معاد باشد مسلمان نيست ولی به اعتبار اينكه انكار معاد
انكار نبوت است . پس در آن اصل مطلب شريك هستيد ، حالا شما می‏خواهيد
بگوييد اين جزء پايه‏هاست و يا جزء پايه‏ها نيست . اما من می‏خواهم بگويم‏
كه آنها هم كه اين حرف را گفتند روی يك حسابی گفتند ، بی‏حساب هم‏
نگفتند و آن اين است ( من حرف شما را اول تكميل می‏كنم بعد جواب می‏دهم‏
) : ممكن است شما بگوييد پس نماز هم از اصول دين است برای اينكه از
ضروريات دين نماز است ، يعنی از ضروريات نبوت هم يكی نماز است ، چون‏
نماز را هم اگر كسی انكار كند مسلم مسلمان نيست ، و خيلی ضروريات ديگر
ما داريم . معاد هم در رديف آنهاست چون پيغمبر گفته و قطعی است كه‏
پيغمبر گفته است و اگر كسی آن را انكار كند با قبول نبوت سازگار نيست‏
. از اين جهت اينها را می‏گوييم " ضروری " . ولی نه ، علتش اين است‏
كه در قرآن راجع به معاد نظير نبوت و توحيد ، ايمان خواسته‏اند ، به ما
گفته‏اند ايمان بياوريد به خدا و ايمان بياوريد به پيغمبر و ايمان بياوريد
به قيامت ، از موضوعات ايمانی شناخته شده . كتب و رسل هم هست ولی‏
كتب و رسل از توابع پيغمبر است . قرآن می‏گويد : " « امنوا بالله و
رسوله و الكتاب الذی نزل علی رسوله »" ( 1 ) و "

پاورقی :
. 1 نساء / . 136

35